is Íslenska en English

Lokaverkefni (Bakkalár)

Háskólinn á Akureyri > Hug- og félagsvísindasvið > B.A./B.Ed. verkefni >

Vinsamlegast notið þetta auðkenni þegar þið vitnið til verksins eða tengið í það: http://hdl.handle.net/1946/12097

Titill: 
  • Réttindi geðfatlaðra við lögráða aldur í sveitarfélaginu Akureyri
Námsstig: 
  • Bakkalár
Útdráttur: 
  • Geðfatlað fólk hefur alltaf verið til hér á landi, hér áður fyrr var talað um geðsjúkt fólk. Í lagabók Grágás frá tímum þjóðveldis er hægt að finna lagaákvæði um geðveika í Vígslóða og Ómagabálki. Grundvallarhugsun löggjafans á þeim tíma var sú að fjölskylda geðsjúkra og nánustu ættingjar áttu að sjá um þann sjúka og að engin hætta stafaði af honum. Í Grágás er talað um gæslusótt og í Jónsbók frá 1281, var skírskotað í trúna og þess getið að eftir að fólk fór að trúa á helvíti á jörð og Satan sjálfan hafi verið gripið til þess ráðs að binda geðsjúka niður í rúm sín. Það er ekki fyrr en á 19. öld sem skýrari og áreiðanlegri heimildir um geðsjúka koma fram. Talað var um skyldur sveitarfélaga, ef sá geðsjúki átti enga ættingja og þess getið jafnframt að þeir væru mikil byrði á sveitarfélögum. Til eru skráðar heimildir af illri meðferð á geðsjúkum og að þeir hafi búið við lélegan húsakost.
    Í byrjun síðustu aldar voru geðfatlaðir kallaðir ýmsum nöfnum eins og til dæmis hálfvitar, fávitar eða örvitar. Lög frá 1935, sem tóku gildi 1936, nr. 18 voru nefnd; lög um fávitahæli og er heiti laganna gott dæmi um álit löggjafans á þessum þjóðfélagshóp. Ný lög voru sett árið 1967, nr. 53, nefnd lög um fávitastofnanir.
    Mikilvæg breyting varð á hugsun löggjafans, með lögum nr. 59/1992, um málefni fatlaðs fólks. Með tilkomu nýju laganna var bætt inn lagaákvæði um geðfatlaða. Nú var talað um geðfatlað fólk sem fatlað en ekki sjúkt. Það þótti nauðsynlegt að aðlaga lögin að breyttu viðhorfi og nýjum kröfum samfélagsins. Í eldri lögum þótti skorta á ákvæði eins og réttindi til almennrar þjónustu fyrir fatlaða og þá sérstaklega hvað snerti félagslega þjónustu. Enn fremur þótti nauðsynlegt að leggja aukna áherslu á stoðþjónustu til að draga enn frekar úr stofnanavistun.
    Í þessari ritsmíð verður sjónum beint að þeim lögum er varða málefni geðfatlaða, 18 ára og eldri og þeim réttindum sem þeir sannarlega eiga að njóta samkvæmt stjórnarskrá, íslenskum lögum og Félagssáttmála Evrópu. Í öðru lagi verður rætt við starfsmenn Akureyrarkaupstaðar, sem starfa með geðfötluðum og svo í þriðja lagi verður rætt við nokkra einstaklinga sem glíma við geðfötlun. Reynt verður að komast að því hvort þeir viti hver réttindi sín eru samkvæmt íslenskum lögum og hvort þeir starfsmenn Akureyrarkaupstaðar séu nógu upplýstir sjálfir til að veita geðfötluðum einstaklingum upplýsingar um sín réttindi.

  • Mentally handicapped people have always existed in Iceland. In the ancient Icelandic law book Grágás is to find legal provisions regarding the mentally disabled. The main thinking behind these provisions was that the family was supposed to take care of mentally ill and make sure they were not a threat to others. Religion has also influenced the law regarding the mentally handicapped in Iceland. In the law book Jónsbók from 1281 provided that the mentally handicapped was to be tied down to his/her bed which had to do with people’ believes in hell and Satan.
    That was not until the 19th century that better and trustworthy understanding of the subject was presented. The municipality started to have some obligations regarding the mentally ill. However, they were considered burdensome for the municipality. There is to find registered cases of maltreatment and bad living conditions of the mentally ill.
    In the beginning of last century the mentally handicapped were called various names such as moron, imbecile or idiot. Even in the law such terms were used, for instance the Idiot asylum law (lög um fávitahæli) from 1935 shows the law makers view regarding this social group. On the year 1967 a new law was created namely, Institutions for idiots (lög nr. 53 um fávitastofnanir). Nevertheless some though was apparently given before changing the name of the handicapped law in 1992, the new law would be named Matters regarding handicapped people (lög 59/1992 um málefni fatlaðs fólks).
    The changings in the law were necessary to accompany the changes in society and its way of regarding the matter, since old laws seem to lack of provisions such as the right to public service for the handicapped, and specially a right regarding social service. Furthermore it appeared to be necessary to increase focus on home supportive service to minimize institutionalization.
    This paper will approach the laws regarding the matters of the mentally handicapped from the age of 18, and their rights according to the Constitution, Icelandic laws and International agreements. As well it will be presented the result of several interviews of the personal from Akureyri municipality working with the mentally handicapped. Furthermore this paper aims to enquire how much knowledge the mentally handicapped have about their legal rights, and whether the personal of Akureyri municipality are well aware of those rights in order to be able to inform those they provide assistance too.

Athugasemdir: 
  • Verkefnið er lokað til 11.5.2032.
Samþykkt: 
  • 11.6.2012
URI: 
  • http://hdl.handle.net/1946/12097


Skrár
Skráarnafn Stærð AðgangurLýsingSkráartegund 
Réttindi geðfatlaðra við lögráða aldur í sveitarfélaginu Akureyri.pdf620.65 kBLokaður til...11.05.2032HeimildaskráPDF

Athugsemd: Útdráttur/Abstract og heimildaskrá mega vera opin fyrir alla.