is Íslenska en English

Lokaverkefni (Meistara)

Háskóli Íslands > Heilbrigðisvísindasvið > Meistaraprófsritgerðir - Heilbrigðisvísindasvið >

Vinsamlegast notið þetta auðkenni þegar þið vitnið til verksins eða tengið í það: http://hdl.handle.net/1946/10237

Titill: 
  • Titill er á ensku Dietary Selenium and Whole Blood Selenium in Young Women in Iceland
  • Selen í fæðu og heilblóði ungra kvenna á Íslandi
Námsstig: 
  • Meistara
Útdráttur: 
  • Útdráttur er á ensku

    Background: Selenium is essential for life, and in adequate amount it is required for optimal human health. Environmental conditions and agricultural practices greatly affect selenium content of foods. Nutritional bioavailability of selenium depends on the concentration and chemical forms ingested. The National Food Composition Database is an important tool in estimating intake of minerals, such as selenium, and needs regular updates with respect to selenium content of foods. Significant changes have been reported in dietary habits and food availability in Iceland that would be expected to compromise selenium intake and status, especially among young people. These include dramatic decreases in the consumption of fish and milk, as well as in selenium content of imported wheat.
    Aims: The aim of this present study was to assess selenium in diet and whole blood of adolescent girls in Iceland, as well as to define the most important foods contributing to selenium intake and status. Furthermore, to estimate the influence of new measurements on selenium in foods and updates on selenium data in the National Food Composition Database on the results.
    Methods: Subjects were 96 randomly selected healthy girls aged 16-20 years who answered a validated Food Frequency Questionnaire linked to the National Nutrition Database (ISGEM) for dietary assessment. Total selenium intake and intake from each food group was calculated as percentage contribution of each food group to selenium intake, as well as in micrograms per day. These calculations were performed twice, by older version of ISGEM and by newer one with new data from 2009 with respect to selenium content of foods. Blood samples were collected for measurement of whole blood selenium. Selenium content of major foods was analyzed during the period of blood collections and questionnaire interviews. Association between selenium status and total selenium intake and selenium intake from different food groups was assessed (Spearman´s rho), as well as the differences in median selenium status between 25th (Q4) and 75th (Q4) percentiles for total selenium intake and selenium from different food groups (Mann-Whitney U test).
    Results: Mean dietary selenium was 51 µg/d (SD 25; range 20-135) estimated by new selenium data in ISGEM. Current Nordic Nutrition Recommendations for selenium are 40 µg/d for women. Milk and dairy products including cheese contributed 36 % (SD 14) of total dietary selenium; fish 18 % (SD 12); and cereal products 13 % (SD 6). Mean whole blood selenium was 117 µg/l (SD 12; range 90-208), nearly 90 % of subjects were above the optimal level of 100 µg/l. Fish and cereal products were the only foods significantly correlated with selenium in blood (r=0.22; P=0.04 and r=0.34; P=0.002, respectively) while no correlation was found with milk and dairy products in spite of their greater contribution to total selenium intake. There were significant differences in median selenium concentration between Q4 and Q1 for total selenium intake and dietary selenium from fish, P=0.04 and P=0.01, respectively. Comparing difference between selenium dietary assessments performed with older and newer selenium data of ISGEM, the difference was greatest in the contribution of dairy and cereal products to total selenium. By the older selenium data in ISGEM the contribution of dairy and cereal products was 23% (SD 11) and 25% (SD 10), respectively.
    Conclusion: The selenium intake and status of this population of Icelandic adolescent girls seem acceptable with respect to present knowledge. Judging from associations between intake and blood levels, cereals and especially fish may be the most important contributors to blood selenium. Milk and dairy products seem to have poorer bioavailability with respect to selenium concentration in whole blood. This may be of significant importance in light of increased contribution of milk and dairy products to total selenium intake compared to other foods, and might have implications for recommendations for dietary selenium.

  • Bakgrunnur: Selen er nauðsynlegt snefilefni fyrir heilsu manna. Bæði umhverfi og landbúnaðarhættir hafa mikil áhrif á seleninnihald matvæla. Lífaðgengi selens úr fæðu er háð styrk efnisins og efnafræðilegum gerðum þess í fæðunni. Íslenski gagnagrunnurinn um efnasamsetningu matvæla (ÍSGEM) er mikilvægt tæki við mat á neyslu snefilefna sem selens, og þarf að hlíta reglulegri endurskoðun fyrir marktækar niðurstöður. Sýnt hefur verið fram á umtalsverðar breytingar á fæðuvenjum Íslendinga, sem gefa tilefni til að ætla að neysla selens hafi minnkað og selenhag hrakað, einkum meðal ungmenna. Mikilvægustu breytingarnar fela í sér minnkandi fiskneyslu sem og minna seleninnihald í innfluttu hveiti.
    Tilgangur: Markmið rannsóknarinnar var að meta magn selens í fæðu ungra kvenna á Íslandi og styrk þess í heilblóði, svo og að meta framlag einstakra matvæla til selenneyslu og selenhags. Samhliða voru áhrifin metin af nýjum selenmælingum á matvælum og uppfærslu gagna um seleninnihald matvæla í ÍSGEM á niðurstöður rannsóknarinnar.
    Aðferðir: Þátttakendur voru 96 heilbrigðar konur á aldrinum 16-20 ára sem valdar voru með með slembiúrtaki úr Þjóðskrá. Gildur spurningalisti um tíðni neyslu sem tengdur var ÍSGEM var notaður við mat á neyslu fæðunnar. Heildarneysla selens og neysla selens úr hverjum fæðuflokki var reiknuð út sem hlutfallslegt framlag hvers fæðuflokks til neyslunar, svo og í µg/dag. Útreikningarnar voru framkvæmdir tvívegis, áður en nýjar niðurstöður selenmælinga voru skráðar í ÍSGEM á árinu 2009 og síðan eftir uppfærslu grunnsins. Selenmælingar á íslenskum matvælum voru framkvæmdar á sama tíma og gögnum um neyslu var aflað með viðtölum og blóðsýni tekin fyrir mælingar á selenstyrk í heilblóði. Tengslin á milli selenhags og heildarneyslu selens, svo og neyslu selens úr mismunandi fæðuflokkum voru metin (Spearman´s rho). Jafnframt var mismunurinn metinn á milli miðgilda neðsta (Q1) og efsta fjórðungshóps (Q4) í selenstyrk heilblóðs fyrir heildarneyslu selens og neyslu selens úr mismunandi fæðuflokkum (Mann-Whitney U test).
    Niðurstöður: Meðalneysla selens úr fæðu var 51 ± 25 µg/dag (spönn 20-135) metin með nýjum selengögnum ÍSGEM. Til viðmiðunar er ráðlagður dagskammtur samkvæmt norrænu næringarráðleggingunum 40 µg/dag fyrir konur. Framlag mjólkur og mjólkurvara (þar með talið osta) til heildarneyslu selens var 36 ± 14%, fisks 18 ± 12% og kornvara 13 ± 14%. Meðaltal fyrir styrk selens í heilblóði var 117 ± 12 µg/l (spönn 90-208), næstum 90% kvennanna voru ofan við viðmið selens uppá 100 µg/l í heilblóði sem tengt hefur verið við ákjósanlegan selenhag. Fiskur og kornvörur voru einu matvælin sem marktækt tengdust seleni í heilblóði (r=0,22; P=0,04 og r=0,34; P=0,002), engin tengsl voru við neyslu selens úr mjókurvörum þrátt fyrir hátt framlag til heildarneyslu selens. Marktækur munur var á miðgildum selenstyrks í blóði á milli Q4 og Q1 bæði fyrir heildarneyslun selens (P=0,04) svo og fyrir neyslu selens úr fiski (P=0,01). Þegar heildarneysla selens og neysla selens úr mismunandi fæðuflokkum var metin, annars vegar með eldri selengögnum ÍSGEM og hins vegar nýjum, reyndist munurinn mestur á neyslu selens úr mjólkurvörum og kornvörum. Samkvæmt eldri selengögnum ÍSGEM var hlutfallslegt framlag mjólkur og mjólkurvara (með ostum) 23 ± 11% og kornvara 25 ± 10%.
    Ályktun: : Selenstyrkur í heilblóði og selen í fæðu alls þorra íslenskra stúlkna virðist innan æskilegra marka sem miðað er við í dag. Selen úr korni og þó einkum fiski virðist skipta mestu máli fyrir selenhag miðað við selenstyrk í blóði, en ekki selen úr mjólk eða mjólkurvörum sem virðist hafa verra lífaðgengi þegar miðað er við styrk selens í heilblóði. Þessar niðurstöður hafa þýðingu þegar litið er til þess að framlag mjólkur og mjólkurvara til heildarneyslu selens hefur aukist mikið hlutfallslega miðað við önnur matvæli, og gæti þurft að taka tillit til þess við ráðleggingar um neyslu selens.

Samþykkt: 
  • 24.10.2011
URI: 
  • http://hdl.handle.net/1946/10237


Skrár
Skráarnafn Stærð AðgangurLýsingSkráartegund 
EDDA YR GUDMUNDSDOTTIR_END_LQ.pdf1.78 MBLokaðurHeildartextiPDF