is Íslenska en English

Lokaverkefni (Meistara)

Háskóli Íslands > Hugvísindasvið > Meistaraprófsritgerðir - Hugvísindasvið >

Vinsamlegast notið þetta auðkenni þegar þið vitnið til verksins eða tengið í það: http://hdl.handle.net/1946/11408

Titill: 
  • „Á ég að búa til risaeðlu fyrir þig?“ Rannsókn á þremur samskiptaferlum í máli barna
Námsstig: 
  • Meistara
Leiðbeinandi: 
Útdráttur: 
  • Viðfangsefni þessarar ritgerðar er að fara í saumana á þrenns konar samskiptaferlum í máli barna, sem flest eru rúmlega 5 ára gömul, með aðferðum samtalsgreiningar (e. Conversation Analysis: CA). Markmiðið var að skoða hvernig samtöl Kötlu (5 ára og 10 mánaða) við jafnaldra, yngri bróður og afa byggjast upp en áherslan er á þrenns konar samskiptaferli: 1) lotur (e. conversational turns) og lotuskipti (e. turntaking), 2) endurtekningar (e. repeats) og 3) viðgerðir (e. repairs). Notast var við fimm upptökur af samtölum Kötlu við sex aðra málhafa, dæmi valin sem hentuðu viðfangsefninu og þau skráð með aðferðum samtalsgreiningar eftir nákvæma hlustun.
    Niðurstaðan gefur vísbendingu um að lotuskipti séu almennt „hreinni“ hjá börnum en fullorðnum þar sem þau fyrrnefndu skiptast á um að hafa orðið án þess að mikið sé um skörun eða samhliða tal. Börn virðast jafnframt hjálpast minna að við að byggja upp lotur en fullorðnir málhafar enda hafa þau að jafnaði ekki eins mikla sameiginlega reynslu og þeir, hvorki á mynstrum tungumálsins né á því sem um er rætt. Þrátt fyrir þetta eru börn á þessum aldri að einhverju leyti orðin fær í því að spinna saman sögur í sameiningu. Almennt virðast börn gefa hvort öðru svigrúm til að ljúka frásögn áður en annar fær orðið og því er minna um endurgjöf en gengur og gerist í hversdagslegum samtölum fullorðinna þar sem algengt er að orðum sé skotið inn hér og þar.
    Gögnin sem notast var við benda til þess að börn noti endurtekningar að mörgu leyti á sama hátt og fullorðnir, til dæmis til að staðfesta svar eða festa sér það í minni, koma umræðuefni að í samtali eða sýna áhuga og samstöðu. Börn virðast þó leika sér meira að orðum, m.a. með því að endurtaka og ríma auk þess sem þau eru ef til vill ómeðvitaðri en fullorðnir um hversu leiðigjarnar endurtekningar geta verið í miklum mæli. Þau gera sér grein fyrir því að nauðsynlegt er að endurtaka setningar eða orð ef um samhliða tal er að ræða og nota endurtekningar jafnframt til að læra að nota tungumálið á viðeigandi hátt.
    Athugun á viðgerðum í máli þessara barna leiddi í ljós að börn virðast ekki hika við að leiðrétta viðmælendur sína en að þau leiðrétti sig síður sjálf. Viðgerðirnar virðast vera nokkuð óvægnari og minna duldar en hjá fullorðnum málhöfum og börnin virðast lítið velta því fyrir sér hvort viðmælendur þeirra komi vel út í samtalinu eða nái að halda andliti (e. face saving acts).

  • Útdráttur er á ensku

    This essay examines with the method of Conversation Analysis (CA) three types of dialogical processes in children’s speech which are mostly around five years old. The goal was to explore Katla’s (5 years and 10 months old) conversations with her peers, her younger brother and her grandfather and examine how they are constructed. The emphasis is on these communicational processes: 1) conversational turns and turn-taking, 2) repetitions and 3) repairs. Five recordings of Katla’s conversations with six other participants were utilized and examples were chosen that suited the subject matter. After listening to the conversations they were transcribed following the conventions of CA.
    The conclusion suggests that turn taking is usually "cleaner" for children than adults since children typically complete their turns themselves without any overlap or simultaneous speech. Furthermore children appear to use less assistance in building up turns, probably due to less knowledge of the language itself and of the topics discussed. Despite these facts, children at this age are capable of inventing stories in cooperation. In general children appear to give each other the opportunity to complete their accounts before they move to the next topic. Therefore we find less feedback than in adult conversations where it is considered a part of the common knowledge in interaction to indicate to the current speaker that his words are appreciated by the other participants in the dialogue.
    The data which is used in this research suggests that children use repetition in a similar manner as adults, e.g. to confirm an answer or memorize it, to present a topic into a conversation or to show interest and solidarity. Despite of that, children seem to play more with words by e.g. repeating and rhyming, and they may be less aware than adults to the fact that too many repetitions can be tedious. Children realize that it can be necessary to repeat words or sentences uttered during simultaneous speech and furthermore they seem to use the repetitions to learn the language appropriately.
    Regarding repairs, children seem to repair their interlocutors’ utterances more often than they correct themselves. The repairs appear to be harsher and more overt than in adults’ dialogues, children do not seem to consider their interlocutors’ feelings in the conversation nor do they practice any face saving acts in situations where one would expect them in dialogues with adults.

Samþykkt: 
  • 4.5.2012
URI: 
  • http://hdl.handle.net/1946/11408


Skrár
Skráarnafn Stærð AðgangurLýsingSkráartegund 
MA-RITGERÐIN.pdf623.39 kBOpinnHeildartextiPDFSkoða/Opna