Tilfinningaleg nánd tónlistar. Heimspekilegar vangaveltur um áhrif tónlistar á tilfinningalíf mannsins

Abstract

Á undanförnum áratugum hefur umræða um áhrif tónlistar á tilfinningalíf mannsins verið sýnileg innan fræðaheims listheimspeki. Á milli tveggja fylkinga fræðimanna hefur í kjölfarið skapast deila um tilfinningalega nánd tónlistar. Eina fylkingu fræðimannanna mætti kalla ,,þekkingarsinna”, en hina fylkinguna ,,tilfinningasinna” og þótt deilur þeirra gætu í fyrstu sýn virst smávægilegar, þá eru þær afar mikilvægar hvað varðar eðli og tilgang tónlistar. Báðar fylkingarnar halda því fram að tónlist geti haft tilfinningaleg áhrif á manninn. Þekkingarsinnar halda því hins vegar fram að þessi tilfinningalegu áhrif falli undir þekkingarleg ferli mannsins og að tilfinningaleg viðbrögð við áhlustun tónlistar séu á einn eða annan hátt lærð. Ef þetta stenst þá hefur tónlist ekki bein áhrif á tilifinningalífið og finnst mörgum þessar hugmyndir ekki sýna listgreinina í réttu ljósi, þar sem tónlist er talin af mörgum vera yfir skilning og skynsemi manna hafinn. Þetta er meðal annars álit tilfinningasinna, en fylkinguna má rekja til listheimspekikenninga rússneska rithöfundarins Leo Tolstoy. Tilfinningasinnar telja tilfinningar sem skapast af áheyrn tónlistar vera óhlutbundnar og telja þeir kenningar þekkingarsinna ræna tónlistina þeim dulúðlegu eiginleikum sem hafa fylgt henni frá örófi alda. Úr röðum þekkingarsinna hefur heimspekingurinn Peter Kivy verið hvað fyrirferðamestur og hafa rit hans um áhrif tónlistar að mörgu leyti skilyrt það sem þekkingarstefnan stendur fyrir innan listheimspeki. Nútíma tilfinningastefna er oft kennd við hóp heimspekinga sem mótmæltu kenningum Kivy og má þar helst nefna Colin Radford, en rit hans reyna að komast til móts við kenningar guðfeðra tilfinningastefnunnar til þess að aðlaga þær að breyttum fræðiheimi nútímans.