is Íslenska en English

Lokaverkefni (Bakkalár)

Landbúnaðarháskóli Íslands > Auðlindadeild (2005-2016) > B.S. verkefni - Auðlindadeild >

Vinsamlegast notið þetta auðkenni þegar þið vitnið til verksins eða tengið í það: http://hdl.handle.net/1946/13293

Titill: 
  • Athugun á úrvalsstyrkleika og erfðaframförum í einstökum eiginleikum í íslenskri hrossarækt
Námsstig: 
  • Bakkalár
Leiðbeinandi: 
Útdráttur: 
  • Í ræktunarmarkmiði íslenskra hrossa er lögð áhersla á ræktun sterkbyggðra, viljugra
    og geðgóðra alhliðahrossa sem henta bæði börnum og fullorðnum jafnt í keppni sem
    frístundaiðju. Úrvalsmarkið er nánar skilgreint sem eiginleikar dómstigans sem
    dæmdir eru á kynbótasýningum. Í dag eru metin 17 atriði; átta atriði tilheyra
    sköpulagi (höfuð; háls, herðar og bógar; bak og lend; samræmi; fótagerð; réttleiki;
    hófar og prúðleiki) og níu tilheyra hæfileikum (hægt tölt; tölt; brokk; skeið; hægt
    stökk; stökk; vilji og geðslag; fegurð í reið og fet). Hver eiginleiki hefur sinn
    vægistuðul sem er eins konar hagfræðilegur mælikvarði á verðmæti eða mikilvægi
    hans. Við úrval íslenskra kynbótahrossa er notast við kynbótaeinkunn sem byggir á
    kynbótadómum og uppröðun hrossa miðast við kynbótagildi heildareinkunnar
    sköpulags og hæfileika. BLUP (e. best linear unbiased prediction) aðferðin er notuð
    við útreikninga á kynbótamatinu og niðurstöður útreikninga eru aðgengilegar
    almenningi inn á vefsíðunni www.worldfengur.com.
    Úrvalsstig íslenskra stóðhesta eru þrjú: fyrsta stigið er ákvörðunin um hvort ungfoli
    verði geltur eða ekki, annað stigið er eftir einstaklingsdóm stóðhestsins og þriðja er
    eftir einstaklingsdóm 15-30 afkvæma. Hryssur eru valdar eftir ætterni og/eða
    einstaklingsdóm. Úrval er forsenda kynbótastarfs og erfðaframfara og
    úrvalsstyrkleikinn er í raun beinn mælikvarði á virkni kynbótastarfsins. Markmið
    verkefnisins var að kanna úrvalsstyrkleika og erfðaframfarir á árunum 1990-2010 í
    þeim eiginleikum íslenska hestsins sem skilgreina ræktunarmarkmiðið og meta hversu
    vel ræktendur fylgja í raun hinu opinbera ræktunarmarkmiði. Ættliðabil
    kynbótahrossa á tímabilinu var einnig kannað. Þessi atriði hafa áður verið könnuð en
    lítið hefur þó verið birt opinberlega um niðurstöður. Við úrvinnslu rannsóknarinnar
    var notað kynbótamat hrossa fæddum á Íslandi á tímabilinu 1990-2010, alls 237251
    einstaklingar. Forrit frá Þorvaldi Árnasyni voru notuð til útreikninga á
    erfðaframförum, úrvalsstyrkleika og ættliðabili.
    Ættliðabil stóðhesta í íslenska hrossastofninum er að meðaltali 7,6 ár og hryssna 12,4
    ár. Ættliðabil hryssna hefur lengst á tímabilinu en ættliðabil stóðhesta hefur styst.
    Úrvalsstyrkleiki heildareinkunnar sköpulags og hæfileika hefur aukist um 5% í
    feðraliðum á tímabilinu og tvöfaldast í mæðraliðum. Úrvalsstyrkleikinn er þó margfalt
    meiri hjá stóðhestum en hjá hryssum í öllum metnum eiginleikum nema feti
    (úrvalsstyrkleiki heildareinkunnar er 12,5 stig að meðaltali hjá stóðhestum en 2,7 stig
    hjá hryssum). Staðlaður úrvalsstyrkleiki sýnir fram á afturför í hlutfalli valinna
    foreldra frá því um aldamótin. Hlutfall valinna stóðhesta fyrir heildareinkunn hefur
    hækkað úr 5% í 20% á síðustu 10 árum og hlutfall valinna hryssna fyrir sama
    eiginleika hefur hækkað úr 65% í 80% á sama tíma.
    Ljóst er á niðurstöðum að í flestum tilvikum hefur vægi eiginleikanna mikið um það
    að segja hversu stíft er valið fyrir þeim (valið stífast fyrir hálsi, herðum og bógum;
    samræmi; tölti; fegurð í reið; vilja og geðslagi) og því má álykta að ræktendur séu í
    grunninn að fylgja ræktunarmarkmiðinu.
    Árlegar erfðaframfarir eru í samræmi við úrvalsstyrkleika hvers eiginleika, þ.e. mestar
    erfðaframfarir eru þar sem úrvalsstyrkleikinn er mestur. Erfðaframfarirnar í
    heildareinkunn sköpulags og hæfileika eru um 1,1 staðalfrávik staðlaðrar
    kynbótaeinkunnar síðustu tvo áratugina. Erfðaframfarirnar eru að mestu leyti
    tilkomnar vegna úrvals stóðhesta. Brýna þarf fyrir ræktendum að framkvæma stífara
    úrval gagnvart hryssum. Vaxandi hlutfall sýndra hryssna gefur tilefni til stífara úrvals
    sem myndi leiða til aukinna erfðaframfara. Afturför í valhlutfalli gefur einnig rými til
    stífara úrvals, sérstaklega hvað varðar stóðhestana. Við úrval þarf þó alltaf að taka
    mið af erfðabreytileikanum og passa að hann tapist ekki úr stofninum og huga að
    stærð virkrar stofnstærðar. Nauðsynlegt er að viðhalda skynsamlegum fjölda
    kynbótagripa. Einnig þarf að fylgjast með þróun ættliðabils stóðhesta með tilliti til
    öryggi úrvalsins og fræða ræktendur um mikilvægi þess að skipta eldri
    ræktunarhryssum fyrr út fyrir yngri hryssur með hærra kynbótamat til að stytta
    ættliðabil hryssna og auka erfðaframfarir.

Samþykkt: 
  • 16.10.2012
URI: 
  • http://hdl.handle.net/1946/13293


Skrár
Skráarnafn Stærð AðgangurLýsingSkráartegund 
BS_Heiðrún Sigurdardottir.pdf535.63 kBOpinnPDFSkoða/Opna