is Íslenska en English

Lokaverkefni (Meistara)

Háskóli Íslands > Hugvísindasvið > Meistaraprófsritgerðir - Hugvísindasvið >

Vinsamlegast notið þetta auðkenni þegar þið vitnið til verksins eða tengið í það: http://hdl.handle.net/1946/13776

Titill: 
  • Gagnrýnin hugsun. Einkenni hennar og hlutverk
  • Titill er á ensku Critical thinking. Its role and characteristics
Námsstig: 
  • Meistara
Útdráttur: 
  • Í þessari ritgerð verður leitast við að svara spurningunni: Hvað er gagnrýnin hugsun og hvert er hlutverk hennar í lýðræðissamfélagi nútímans?
    Ég mun nálgast spurninguna frá þremur sjónarhornum. Fyrsti hluti ritgerðarinnar tekur fyrir fræðilega umfjöllun um hugtakið gagnrýna hugsun og þá fyrst og fremst í ljósi íslenskrar umræðuhefðar. Í þeim hluta verður stuðst við kenningar nokkurra fræðimanna er hafa fjallað um gagnrýna hugsun og/eða kenningar gagnrýninnar hugsunar byggjast á. Þar má nefna Pál Skúlason, Róbert H. Haraldsson, Guðmund Heiðar Frímannsson, Mikael M. Karlsson og Ólaf Pál Jónsson. Annar hluti ritgerðarinnar fjallar um orðræðugreiningu á þrenns konar vettvangi. Þá fyrst á skýrslu Rannsóknarnefndar Alþingis um fall bankanna árið 2008, þá á nýrri Aðalnámskrá grunnskóla, og, þar á eftir á almennari umfjöllun um hugtakið í fjölmiðlum. Að lokum fjallar þriðji hluti ritgerðarinnar um notkun og skilning á hugtakinu gagnrýnin hugsun í ljósi empirískrar rannsóknar sem var gerð á meðal heimspekikennara á öllum skólastigum á Íslandi.
    Helstu niðurstöður ritgerðarinnar eru þær að ekki er til ein algild skilgreining á hugtakinu gagnrýnin hugsun. Þrátt fyrir það er að finna, í íslenskri umræðuhefð um hugtakið, ákveðna eiginleika eða þætti sem íslensk fræðileg umfjöllun um hugtakið á sameiginlega. Það er að gagnrýnin hugsun felur í sér tiltekið viðhorf til veruleikans sem einstaklingurinn þarf að tileinka sér ætli hann sér að beita gagnrýninni hugsun. Það er öfugt við suma erlenda umfjöllun þar sem hugtakið er oftar en ekki skilgreint sem röklist eða einber rökhugsun. Skilgreiningin á gagnrýninni hugsun sem viðhorfi virðist skila sé út í skólakerfið en sambærileg afstaða kemur í ljós í könnuninni sem gerð var á meðal íslenskra heimspekikennara á öllum skólastigum. Enn fremur einkennir slík afstaða umfjöllun Rannsóknarskýrslu Rannsóknarnefndar Alþingis um hugtakið en ekki er að finna eins afgerandi afstöðu til hugtaksins í nýrri Aðalnámskrá grunnskóla. Að lokum, í ljósi þess að hver skilgreining á hugtakinu gagnrýnin hugsun felur í sér ákveðna sýn til veruleikans og hlutverks mannsins í honum, er skilgreiningin á gagnrýninni hugsun sem viðhorfi jafnframt lykilinn að skilgreiningu á hlutverki hugsunarinnar í lýðræðissamfélagi nútímans.

  • Útdráttur er á ensku

    This essay seeks to answer the question: What is critical thinking and what is its role in a democratic society of today?
    I will approach the issue from three perspectives. The first part of this essay contains a theoretical discussion of the concept of critical thinking, primarily in the light of the Icelandic philosophical tradition. This part draws upon the theories of several scholars who have dealt with critical thinking and/or theories based on critical thinking. These include amongst others Páll Skúlason, Róbert H. Haraldsson, Guðmundur Heiðar Frímannsson, Mikael M. Karlsson og Ólafur Páll Jónsson. The second part of this essay deals with a discourse analysis of three fields. First, there will be a discourse analysis of the Report of the Special Investigation Commission on the collapse of the Icelandic banks in 2008, made for Iceland’s Parliament, Alþingi. Secondly, of the new Icelandic national curriculum for compulsory school. And thirdly, of a more general discussion of the concept in newspapers. Finally, the third part of this essay focuses on the use and understanding of the concept of critical thinking in the light of empirical research conducted among philosophy teachers at all levels in Iceland.
    The essay´s main conclusion is that the concept critical thinking has no one universal definition. Despite this finding, the Icelandic tradition of discussing the concept has certain features or elements in common. These common features are the notion that critical thinking involves a certain attitude toward reality that the individual needs to adopt if he wants to become a critical thinker or use ciritical thinking. This is in contrast to various foreign discussions where the term is often defined as the art of argumentation or mere reasoning. The definition of critical thinking as an attitude seems to have integrated into the school system as the survey, conducted amongst philosophy teachers at all levels, reveals a similar approach towards the concept. Furthermore, such an approach can be found in the discussion of the concept in the Report of the Special Investigation Commission. However, such an assertive discussion of the concept can not be found in the new Icelandic national curriculum for compulsory school. Finally, in light of the fact that any definition of the concept “critical thinking” implies a certain vision of reality and the individual´s role in it, the definition of critical thinking as an attitude is the key to the definition of its role in modern democratic society.

Samþykkt: 
  • 15.1.2013
URI: 
  • http://hdl.handle.net/1946/13776


Skrár
Skráarnafn Stærð AðgangurLýsingSkráartegund 
Gagnrýnin hugsun_Einkenni hennar og hlutverk.pdf1.71 MBOpinnHeildartextiPDFSkoða/Opna