is Íslenska en English

Lokaverkefni (Meistara)

Háskóli Íslands > Félagsvísindasvið > Meistaraprófsritgerðir - Félagsvísindasvið >

Vinsamlegast notið þetta auðkenni þegar þið vitnið til verksins eða tengið í það: http://hdl.handle.net/1946/14636

Titill: 
  • Staða íslensks sjávarútvegs með hliðsjón af samstarfi evrópuþjóða
Námsstig: 
  • Meistara
Útdráttur: 
  • Sjávarútvegur hefur verið ein helsta útflutningsatvinnugrein Íslendinga og hefur verið stór þáttur í efnahagskerfi landsins. Á 14. öld urðu framfarir í skipasmíði til þess að erlend fiskveiðiskip sóttu á miðin við Íslandsstrendur og opnaði það fyrir útflutning og verslun með sjávarafurðir. Með tæknivæðingu 20. aldar urðu síðan miklar framfarir í sjávarútvegi; skipaflotinn var vélvæddur og markaði það upphaf nútímavæðingar sjávarútvegs á Íslandi. Landhelgin var stækkuð árið 1975 í 200 sjómílur; en það tók nokkur ár að móta stjórn fiskveiða innan landhelginnar. Árið 1983 var aflamarkskerfið tekið upp og leiddi það til hagræðingar í sjávarútveginum. Kerfið hefur þó verið gagnrýnt m.a. þar sem kvóti hefur þótt færast á of fáar hendur og smærri byggðarlög hafa misst frá sér aflaheimildir. EES samningurinn hefur auðveldað Íslandi leið á innri markað Evrópu; með ákvæðum um frelsi í viðskiptum með vörur og ýmis tollafríðindi m.a. fyrir sjávarafurðir og einnig með samræmingu reglna er varða heilbrigði og hollustu. Um 70% af heildarúflutningi sjávarafurða fer til landa innan EES. Ísland sótti um aðild að Evópusambandinu árið 2009. Sjávarútvegsmál Íslendinga munu án efa verða áberandi þegar og ef til áframhaldandi aðildarviðræðna Íslands við Evrópusambandið kemur.
    Í þessari ritgerð er borin saman núverandi stjórn sjávarútvegs á Íslandi og í Evrópusambandinu. Sömuleiðis er litið yfir aðildarsamninga smáríkjanna Möltu og Kýpur og niðurstaða þeirra samninga er varða sjávarútveg borin saman við stöðu Íslands. Einnig er litið yfir aðildarsamning Noregs frá árinu 1994 og gerður samanburður á þeim samningi og væntanlegum samningsmarkmiðum Íslendinga varðandi sjávarútveginn. Sameiginleg stefna sjávarútvegs innan Sambandsins er endurskoðuð á tíu ára fresti. Í ritgerðinni er gefið yfirlit yfir skýrsluna „Iceland, Norway and the EC Common Fisheries Policy“ (2003) sem fjallar um hvernig þær endurbætur sem voru gerðar árið 2002 samræmdust hagsmunum Íslands og Noregs. Sömuleiðis er skoðað hvaða þróun hefur átt sér stað á sjávarútvegsstefnunni eftir útgáfu nýjustu umbótaskýrslunnar árið 2012. Í þessu samhengi eru skoðaðir möguleikar Íslands þegar kemur að aðildarviðræðum við Evrópusambandið og litið er á helstu álitamál.
    Niðurstaðan er sú að fiskveiðistjórn á Íslandi er áratugum á undan Evrópusambandinu við að koma á ábyrgri sjálfbærri fiskveiðistjórn. Hins vegar eru markmið nýjustu endurskoðunar Evrópusambandsins varðandi sjávarútveg sambærileg markmiðum íslenskrar fiskveiðistjórnar. Með inngöngu í Evrópusambandið gæti sú reynsla og þekking sem Ísland hefur skapað sér á sviði sjávarútvegs nýst við að koma stefnu sjávarútvegs innan Sambandsins í betra horf. Aðildarsamningar smáþjóðanna Möltu og Kýpur sýnir að sérstökum sjónarmiðum smáþjóða er sýndur nokkur skilningur við samningaborðið. Samanburður við aðildarsamning Norðmanna frá árinu 1994 gefur til kynna að mögulegt sé að fá undanþágur t.d. hvað varðar stjórn fiskveiða í eigin lögsögu. Regla Evrópusambandsins um hlutfallslegan stöðugleika sem fjallar um að veiðiheimildir skuli byggjast á veiðireynslu vekur vonir um að íslenskar útgerðir gætu krafist þess að sitja einar að veiðum á staðbundnum stofnum innan lögsögunnar. Hins vegar eru fleiri stór málefni sem ríkir mikil óvissa um; til að mynda fjárfestingar erlendra aðila í sjávarútvegi og hver hlutur Íslendinga verður í stjórnun fiskveiða innan 200 sjómílna lögsögu umhverfis landið. Ljóst er að ljúka þarf við aðildarsamning Íslands að ESB ef það á að fást niðurstaða í þessi mál og þá fyrst geta íslenskir kjósendur tekið afstöðu til þess í þjóðaratkvæðagreiðslu hvort þeirra hagsmunir felast í aðild að ESB eða ekki.

Samþykkt: 
  • 2.5.2013
URI: 
  • http://hdl.handle.net/1946/14636


Skrár
Skráarnafn Stærð AðgangurLýsingSkráartegund 
Ásta Birna Gunnarsdóttir-ritger.pdf849.3 kBOpinnHeildartextiPDFSkoða/Opna