Raunvilnanir, aukavirði sveigjanleikans

Abstract

Hægt er að meta fjáraflandi einingar á mismunandi vegu. Markmið þessarar ritgerðar er að fjalla um viðbót við hefðbundið virðismat, aðferð sem kallast virðismat á raunvilnunum (e. real options valuation). Leitað verður svara við því hvað raunvilnanir eru og hverjir séu kostir þeirra við mat á fjáraflandi einingum. Skoðað er hvað skilur milli fjármála- og raunvilnana og kostir og gallar við að nota núverandi virðislíkön metnir. Loks verður metið virði raunvilnunar Orkuveitu Reykjavíkur þann 25. október 2013 sem myndaðist við sölu á fasteign sem hýsir höfuðstöðvar hennar.Framfarir í líkanagerð hafa skapað leiðir til þess að meta raunverulega valmöguleika sem fjármálavilnanir. Talið er að Stewart Myers hafi verið fyrstur til þess að skilgreina hugtakið raunvilnanir (e. real options). Hann taldi að mögulegt væri að líta á raunvilnun sem eign í fyrirtækinu er hefur virði sem myndast vegna möguleika eða tækifæra til að kaupa raunverulegar eignir í framtíðinni. Raunvilnun hefur hærra virði þegar óvissa í umhverfi er mikil og geta eða möguleikar stjórnenda til þess að bregðast við breyttum aðstæðum eru mikilir.Það er stundum óviðeigandi að gefa sér þá forsendu að markaður sé skilvirkur og er oft minna viðeigandi þegar um er að ræða undirliggjandi eignir raunvilnana. Það eru yfirleitt fáir aðilar sem koma að verðmyndun og stjórn getur haft bein áhrif á verð undirliggjandi eigna. Unnt er að draga þá ályktun að högnunartækifæri séu tíðari í tilfelli raunvilnana. Erfitt er að ímynda sér hvernig hægt væri að stilla áhættulaust eignarsafn þar sem undirliggjandi eignir raunvilnana eru yfirleitt mjög fáar á markaði eða alveg sérstæðar.Raunvilnun Orkuveitu Reykjavíkur er reiknuð sem Bermuda kaupréttur. Nafnið Bermuda vísar til eyjaklasans sem staðsettur er í Atlantshafi, um 1500 km frá austurströnd Bandaríkjanna því kauprétturinn er á „milli þess að vera evrópskur og amerískur“. Fundið var virði valréttar þann 25. október 2013 og gert var ráð fyrir því að valréttarhafinn (Orkuveita Reykjavíkur) hafi rétt á því að nýta sér samninginn fyrst þann 25. október 2023 en ef hann verður ekki nýttur þá, fær samningshafi aftur kauprétt þann 25. október 2033. Til þess finna virði valréttar var sett upp tvíliðulíkan til þess að taka tillit til möguleikans um að nýta sér réttinn fyrst eftir 10 ár.