Ofbeldi og umgengnisréttur

Abstract

Efni ritgerðarinnar er á sviði umgengnisréttar og er markið hennar að skoða hvort börnum sé tryggð nægileg vernd gegn ofbeldi í lögum og þá aðallega í tengslum við umgengnisrétt. Hvort tekið sé nægilegt tillit til vilja barns í slíkum málum og hvort barn geti hafnað umgengnisrétti sínum. Hvort börnum sé tryggð fullnægjandi vernd gegn ofbeldi þegar kemur að framkvæmd umgengnisréttar hjá sýslumanni og við hvaða aðstæður talið hefur verið rétt að neita alfarið um umgengnisrétt eða setja honum verulegar skorður. Skoðuð voru þau sjónarmið er ráða för í ákvarðanatöku umgengnismála og til samanburðar var réttur barns í fóstri til umgengni við kynforeldri sitt skoðaður. Einni var umfang vanrækslu og heimilisofbeldis hér á landi skoðað ásamt þeim afleiðingum sem ofbeldi getur haft á börn langt fram á fullorðins ár. Í upphafi er fjallað stuttlega um sögu ofbeldis á íslandi og umfang vanrækslu og heimilisofbeldis. Næst er lagaumhverfi í barnarétti skoðað og helstu lagabálkum barnaréttar gerð skil. Þar á eftir kemur ítarleg umfjöllun um umgengnisrétt og síðast en ekki síst er fjallað um langtíma áhrif ofbeldis á börn. Niðurstaða höfundar er sú að börnum er tryggð fullnægjandi vernd gegn ofbeldi í lögum hér á landi. Við framkvæmd umgengnisréttar eru börn nær undantekningarlaust úrskurðuð í umgengni og veiga mikil rök þurfa að liggja að baki ef hafna á umgengnisrétti. Einnig er niðurstaða höfundar sú að börn geta ekki hafnað umgengnisrétti sínum nema um sé að ræða stálpuð börn en þá er tekið tillit til vilja þeirra.

Child access in child custody and access cases is the main topic of this thesis. The objective is to analyze whether the law in Iceland protects children enough against violence and abuse with respects to child access. The thesis aims to shed light on whether enough attention and merit is given to the will of the child and if the child can reject access. The thesis also takes a look at whether children are protected against violence and abuse when the access procedure is being performed by government officials and in what circumstances access has been rejected or severely limited. To fulfill this objective, the thesis analyzes the perspectives that are used to make a decision in child access cases. These perspectives were compared to the rights of foster children to have contact with their birth parents. This thesis also looks at the magnitude of negligence and domestic violence and how that can have an effect on children well into their adult years. The thesis begins by giving a short account of the history of violence in Iceland and the magnitude of negligence and domestic violence. Thereafter the regulatory environment which pertains to children is analyzed and an account is given of the main laws in that environment. Section three thoroughly gives an account of child access cases. Lastly, in section four, research is conducted of the long term effects of child abuse. The thesis concludes that the law in Iceland guarantees children satisfactory protection against child abuse and violence. In the majority of cases child access is approved, where there needs to be strong evidence of violence and child abuse for access to be rejected. The thesis also concludes, with the exception of mature children, that a child is not allowed to reject access and that attention and merit is not paid to its wants and wishes in child access cases.