is Íslenska en English

Lokaverkefni (Bakkalár)

Háskóli Íslands > Verkfræði- og náttúruvísindasvið > B.S. verkefni - Verkfræði- og náttúruvísindasvið >

Vinsamlegast notið þetta auðkenni þegar þið vitnið til verksins eða tengið í það: http://hdl.handle.net/1946/21718

Titill: 
  • Áhrif vegagerðar í Skaftáreldahrauni á landnám gulvíðis, loðvíðis og krækilyngs
  • Titill er á ensku Road disturbance in Laki lava and establishment of Salix lanata, S. phylicifolia and Empetrum nigrum
Námsstig: 
  • Bakkalár
Útdráttur: 
  • Skaftáreldahraun liggur í einum útkomusamasta hluta landsins á Suðvesturlandi og myndaðist í næst stærsta flæðigosi á sögulegum tíma. Hraungambri (Racomitrium lanuginosum (Hedw.) Brid) klæðir nú hraunið að mestu og myndar á láglendi þykka og samfellda mosabreiðu. Frumframvinda í hrauni ræðst af ýmsum lífrænum og ólífrænum þáttum og oft skapa fyrstu landnemar hagstæð skilyrði fyrir landnám nýrra tegunda. Í Skaftáreldahrauni virðist mosinn hins vegar hamla frekari framvindu æðplantna í hrauninu en rúmum 230 árum eftir gos er þekja æðplantna ennþá lítil í hrauninu. Skaftáreldahraun skiptist í tvær hraunbreiður, Eldhraun í austri og Brunahraun í vestri. Þjóðvegur var lagður í Eldhrauni árið 1993 og lagfærður í Brunahrauni 2005. Nú rúmlega 20 árum síðar hefur ásýnd landsins breyst töluvert þar sem þekja háplantna í vegköntum er töluvert meiri en í ósnortnu hrauninu. Markmið verkefnisins var að greina áhrif vegaframkvæmda í Skaftáeldahrauni á landnám gulvíðis (Salix phylicifolia L.), loðvíðis (S. lanata L.) og krækilyngs (Empetrum nigrum L.). Annars vegar var borin saman gróðurþekja í þremur mismunandi gróðurlendum í Eldhrauni, í röskuðu hrauni, minna röskuðu hrauni og óröskuðu hrauni og hins vegar var borin saman gróðurþekja háplantna í Eldhrauni (eldra rask) og Brunahrauni (yngra rask). Rannsóknin fór fram vorið 2015 og gögnum var öllum safnað í Skaftáreldahrauni. Flatarmál og hæð plantna var mæld í beltasniðum og mælingarnar notaðar sem mælikvarði á þekju. Niðurstöður mælinganna sýndu að gróðurþekja háplantna var marktækt meiri í röskuðu hrauni en í óröskuðu hrauni. Gróðurþekjan var einnig marktækt meiri í Eldhrauni en í Brunahrauni þar sem raskið var nýrra. Niðurstöðurnar rannsóknarinna sýndu þar af leiðandi að vegaframkvæmdir í hrauninu höfðu augljós áhrif á landnám gulvíðis, loðvíðis og krækilyngs þar sem þessar tegundir vaxa frekar nær þjóðveginum en fjær honum. Þessar niðurstöður styrkja því fyrri kenningar og rannsóknir um að mosi hamli landnámi plantna í hrauni og fylgi þannig hömlunarlíkani Connells og Slatyers (1977).

  • Útdráttur er á ensku

    The Skaftáreldahraun lava field was formed in the 1783 Laki eruption in Southwestern Iceland. The bryophyte Racomitrium lanuginosum is the dominant species and forms in the lowland a thick carpet of moss. Vegetation succession is the observed process of changes in species composition of an ecological community over time. It can be influenced both by biotic and abiotic factors. Early colonist often alter their habitat in ways that favors the establishment of other species. Racomitrium lanuginosum however seems to restrict further succession in the lava field and inhibit the colonisation of vascular plants. The Skaftáreldahraun lava field consists of two major domains, Eldhraun to the west, and Brunahraun to the east. Road construction began in Eldhraun in 1967 and then again in 1993 but the road in Brunahraun was renewed in 2005. Twenty years later the landscape has change significantly as vascular plant species coverage has increased considerably along the road compared to other areas of the lava field. The aim of the study was to analyse road construction impact on the colonisation of Salix phylicifolia, Salix lanata and Empetrum nigrum in the lava field. As a first step we compared the species richness in disrupted lava, less disrupted lava and undisrupted lava fields. Then we compared the species richness in Eldhraun, where the disruption is older and Brunahraun, where the disruption is more recent. The study was carried out in the spring of 2015 and all the data was collected in Skaftáreldahraun lava field. The area and height of every plant was measured and used as a scale for species richness. The study demonstrated that vascular plant species coverage was higher in disrupted lava compared to undisrupted lava. Species coverage was also significantly higher in Eldhraun than Brunahraun where the disruption was more recent. The results of the study demonstrate that road construction had significant impact on colnalisation of Salix phylicifolia, Salix lanata and Empetrum nigrum as these plants grow better close to the road. These results confirm earlier results and research that bryophyte restrict plant colonisation int the lava field according to Conell’s and Slayter’s (1977) inhibition model.

Samþykkt: 
  • 28.5.2015
URI: 
  • http://hdl.handle.net/1946/21718


Skrár
Skráarnafn Stærð AðgangurLýsingSkráartegund 
Áhrif vegagerðar í Skaftáreldahrauni á landnám gulvíðis, loðvíðis og krækilyngs.pdf1.42 MBOpinnHeildartextiPDFSkoða/Opna