Af hverju hafa Íslendingar ekki tekið upp aðlægt belti skv. 33. gr. Hafréttarsáttmála Sameinuðu Þjóðanna 2015?

Abstract

Hugmyndin um aðlægt belti er talin eiga rætur sínar að rekja til lagasetningar Breta á 18. öld. Á hafréttarráðstefnu Þjóðabandalagsins í Haag árið 1930 komu fram skoðanir um nauðsyn þess að strandríki gæti tekið sér „viðbótarbelti“ utan við landhelgi þess þar sem ríkinu væri heimiluð takmörkuð lögsaga, meðal annars á sviði löggæslu og sóttvarna. Sameinuðu Þjóðirnar héldu þrjár alþjóðlegar ráðstefnur um hafréttarmál, þá fyrstu í Genf í Sviss árið 1958 þar sem 4 sáttmálar voru samþykktir. Þar kemur fram í fyrsta skiptið ákvæði um aðlægt belti. Önnur ráðstefna var haldin 2 árum síðar en engin niðurstaða fékkst á fundum hennar og enginn sáttmáli var gerður. Þriðja hafréttarráðstefna S. Þ. stóð yfir í 9 ár; frá 1973 til 1982 og var útkoman gríðarstór sáttmáli sem samþykktur var með yfirburðum. Í sáttmálanum voru gerðar örlitlar breytingar á ákvæðinu um aðlægt belti. Á meðan þriðja ráðstefnan var ennþá að störfum settu Íslendingar lög nr. 41/1979. Markmið þeirra var að draga saman í einn lagabálk öll meginákvæði um landhelgi og lögsögu með hliðsjón af þeirri þróun sem hafði átt sér stað á sviði þjóðarréttar á undanförnum árum. Með setningu laganna var talað um að með þeim væru markmið Landgrunnslaganna frá 1948, uppfyllt „í einu og öllu“ og síðar við fullgildingu Hafréttarsáttmálans árið 1985 var „lokasigur“ Íslendinga í hafréttarmálum í höfn.Í þessari ritgerð verður leitað að athugasemdum og afstöðu Íslendinga gagnvart aðlægu belti á hafréttarráðstefnum Sameinuðu Þjóðanna, við lagasetningu laga um landhelgi, efnahagslögsögu og landgrunn árið 1979, við fullgildingu Hafréttarsáttmála Sameinuðu Þjóðanna árið 1985 og við framlagningu frumvarps til upptöku aðlægs beltis í íslenska löggjöf árið 2014 sem Alþingi hafði ekki enn afgreitt sem lög þegar ritgerð þessari var lokið.

The concept of the contiguous zone is believed to have originated in a British legislation in the 18th century. At the League of Nations conference on the Law of the Sea in 1930 observations were made about the necessity for coastal States to adopt "additional zone" outside the territorial waters in which the State would be allowed limited jurisdiction, including policing and sanitary-laws. The United Nations convened three international conferences on the Law of the Sea, the first one in Geneva, Switzerland in 1958, where four treaties were concluded. In one of those treaties, there appears for the first time an article concerning the contiguous zone. The second UN conference on the Law of the Sea was held in Geneva two years later, in 1960. It did not produce any treaty. The third UN Conference lasted for nine years, from 1973 to 1982. The result was a huge treaty, which was accepted almost unanimously. In that treaty some minor adjustments were made to the article on the contiguous zone. While the third conference was still at work, Iceland passed law no. 41/1979 in order to summarize in one body of law, all the provisions regarding territorial jurisdiction, taking into considerations the developments that had taken place in the field of International law in recent years. With the enactment of this law the goals of the Continental Shelf Act from 1948 where fulfilled and later, with the ratification of the United Nations Law of the Sea treaty in 1985, the "final victory" in the Icelandic battle regarding the Law of the Sea was secured.This essay will try to seek Iceland´s comments and position towards the contiguous zone during the United Nations Conferences as well as during the processes of the legislative Act in 1979, the ratification of the Law of the Sea of the United Nations in 1985 and the presentation in 2014 of a new bill providing for the adoption of a contiguous zone , introduced but – at the time of writing this paper - not passed as a law by the Icelandic parliament Althingi.