is Íslenska en English

Lokaverkefni (Bakkalár)

Háskóli Íslands > Hugvísindasvið > B.A. verkefni - Hugvísindasvið >

Vinsamlegast notið þetta auðkenni þegar þið vitnið til verksins eða tengið í það: http://hdl.handle.net/1946/3268

Titill: 
  • Nýja þolmyndin. Fyrsta þolmyndun barna?
Námsstig: 
  • Bakkalár
Útdráttur: 
  • Í þessari ritgerð er fjallað um setningagerð sem talin hefur verið nýlunda í íslensku.
    Þessi setningagerð hefur verið nefnd nýja þolmyndin þó menn greini á um formgerð
    hennar. Í stórum dráttum má skipta ritgerðinni í tvo hluta. Annars vegar er nýju
    þolmyndinni lýst með hliðsjón af máldæmum sem ég hef safnað í hálft annað ár og
    tveimur stórum könnunum sem lagðar voru fyrir á landsvísu. Þetta eru könnun
    Sigríðar Sigurjónsdóttur og Joan Maling á nýju þolmyndinni í unglingamáli, sem lögð
    var fyrir 1999-2000 og könnun í umsjá Höskuldar Þráinssonar sem nýlega er lokið og
    nefnd hefur verið Tilbrigði í setningagerð. Hins vegar verða hugmyndir fræðimanna
    um nýju þolmyndina sem fyrstu þolmyndun barna teknar til athugunar. Í því skyni var
    lögð könnun fyrir 48 börn á aldrinum fjögurra til sjö ára. Vegna þess að úrtakið er
    ekki tölfræðilega marktækt er ekki hægt að alhæfa neitt út frá niðurstöðum
    könnunarinnar. Þó benda þær til þess að nýja þolmyndin sé fyrsta þolmyndun barna
    nú til dags, a.m.k. af áhrifssögnum. Um svipað leyti og börn byrja að mynda nýju
    þolmyndina, fara þau líka að mynda ópersónulega þolmynd. Það kemur ekki á óvart
    enda eru þessar formgerðir mjög líkar. Þessar fyrstu þolmyndarsetningar einkennast af
    því að börnin nota merkingarbæru orðin og sleppa þeim sem eingöngu er ætlað að
    þjóna formgerðinni, þ.e. merkingarlausa leppnum það og hjálparsögninni vera. Þá
    bendir könnunin til þess að þolmynd sé ekki mjög virk í barnamáli fyrr en um 6-7 ára
    aldur. Yngstu börnin tóku germynd fram yfir þolmynd í 90% tilvika. Það þarf þó ekki
    að þýða að börnin hafi ekki nýju þolmyndina í máli sínu. Germynd býður hins vegar
    upp á ótal möguleika á svari og börn nota hana frekar framan af. Með hækkandi aldri
    jókst hlutur þolmyndar, ekki síst nýju þolmyndarinnar. Hefðbundin þolmynd byrjar
    síðan að skjóta upp kollinum um það leyti sem nýja þolmyndin virðist vera virkust.
    Trúlega eykst hlutur hennar svo jafnt og þétt, á kostnað nýju þolmyndarinnar.
    Kannanir sem lagðar hafa verið fyrir eldri börn benda einmitt til þess.

Samþykkt: 
  • 20.10.2008
URI: 
  • http://hdl.handle.net/1946/3268


Skrár
Skráarnafn Stærð AðgangurLýsingSkráartegund 
Asbjorg_Benediktsdottir_fixed.pdf6.52 MBOpinnHeildartextiPDFSkoða/Opna