Friðarbrot í fjölmiðlum. Hversu langt, í skjóli tjáningarfrelsis, mega fjölmiðlar ganga gegn einkalífi og æru almannapersóna?

Abstract

Í kjölfar íslenska efnahagshrunsins reis upp mikil reiði í íslensku samfélagi. Almenningur fór mikinn í leit sinni að blórabögglum, sökudólgum eða öðrum meintum glæpamönnum. Umræðan var oft óvægin og grimm og tilteknir þjóðþekktir einstaklingar sátu stöðugt undir árásum og gagnrýni – stundum verðskuldaðri en oft óverðskuldaðri. Þessi umræða í þjóðfélaginu vakti mig til umhugsunar um þá einstaklinga sem sátu undir gagnrýninni og voru stöðugt gerðir að umfjöllunarefni fjölmiðla. Ég velti því fyrir mér hvers vegna þessir einstaklingar virtust njóta lakari einkalífs- og æruverndar en aðrir borgarar? Hvort tjáningarfrelsi gæti virkilega réttlætt suman þann óþverra sem látinn var flakka? Hvernig leið fjölskyldum þessara einstaklinga? Var það raunverulega svo að almannapersónur gæfu eftir svo mikið af einkalífi sínu og æru, að persónurnar sjálfar og fjölskyldur þeirra, þyrftu að sæta slíkum friðarbrotum átölulaust? Framangreindir atburðir og ítrekaðar vangaveltur urðu kveikjan að rannsóknarefni ritgerðarinnar, það er, hversu langt, í skjóli tjáningarfrelsis, fjölmiðlar mega ganga gegn einkalífi og æru almannapersóna? Hver ber ábyrgð á friðarbrotum fjölmiðla gegn almannapersónum og hvaða úrræði eru í boði fyrir þolendur friðarbrota?