Bann við refsingum samkvæmt 31. gr. flóttamannasamningsins og gildi þess í íslenskum rétti

Abstract

Nokkur fjöldi útlendinga er á hverju ári handtekinn fyrir að uppfylla ekki skilyrði íslensks réttar um löglega komu hingað til lands. Eins og sýnt er fram á í ritgerðinni er töluverður hluti þeirra sem handteknir eru, flóttamenn sem hyggjast sækja um hæli hér á landi eða eiga hér viðkomu á leið sinni á áfangastað.Ákvæði 1. mgr. 31. gr. alþjóðasamnings Sameinuðu þjóðanna um réttarstöðu flóttamanna frá 1951 (flóttamannasamningurinn) bannar aðildarríkjunum að refsa flóttamönnum fyrir ólöglega komu. Í ritgerðinni er gerð grein fyrir markmiði og uppruna ákvæðisins og skilyrði fyrir vernd gegn refsingum rakin. Þá er fjallað um stöðu og áhrif ólögfestra þjóðréttarsamninga eins og flóttamannasamningsins í íslenskum rétti og lagt mat á það til hvaða gagna íslenskum dómstólum og stjórnvöldum er heimilt eða skylt að líta þegar komist er að niðurstöðu um inntak flóttamannasamningsins. Einnig er gerð grein fyrir íslenskum lögum um komu útlendinga til landsins og lögð áhersla á að varpa ljósi á framkvæmd stjórnvalda og dómstóla. Þá er fjallað um undantekningarákvæði 2. mgr. 31. gr. flóttamannasamningsins um heimildir aðildarríkjanna til að svipta flóttamenn frelsi og gæsluvarðhaldsúrskurði í málum flóttamanna og hælisleitenda sem komið hafa ólöglega hingað til lands. Í lok ritgerðarinnar er til samanburðar fjallað um lagareglur og framkvæmd vegna ólöglegrar komu útlendinga í Noregi ásamt því að gerðar eru tillögur til úrbóta í lögum og framkvæmd hér á landi.