Áhrif breyttrar aldurssamsetningar á skuldbindingar lífeyrissjóða á Íslandi

Abstract

Lífeyriskerfi skipa mikilvægan sess í félagslegum öryggisnetum þjóða. Hlutverk þeirra er að veita veit öldruðum fjárhagslegt öryggi þegar að starfsæfi þeirra lýkur. Flest lífeyriskerfi byggja á hugmynd Alþjóðabankans að þriggja stoða lífeyris kerfi. Íslenska lífeyriskerfið er reist á þremur stoðum. Í fyrsta lagi opinbert gegnumstreymiskerfi almannatrygginga, í öðru lagi óopinbert sjóðsöfnunarkerfi með opinberu eftirliti og í þriðjalagi valfrjáls viðbótarlífeyrissparnaður. Fyrstu stoðirnar tvær hafa skylduaðild en meginstoðin er óopinbera sjóðssöfnunarkerfið.Flest lífeyriskerfi í heiminum standa nú frammi fyrir endurbótum sem stafar af breyttri aldurssamsetningu. Í þessari ritgerð eru áhrif breyttrar aldurssamsetningar á skuldbindingar lífeyrissjóða rannsökuð. Hér er gert grein fyrir þriggja stoða hugmynd alþjóða bankans og muninum á gegnumstreymi og sjóðssöfnun. Gert er grein fyrir eignum og skuldbindingum lífeyrissjóða og þróun mannfjölda rakin aftur í tíman ásamt framtíðarspá Hagstofunnar.Niðurstöður sýna fram á að hækkun lífslíkna um eitt ár veldur um 5% hækkun skuldbindinga lífeyrissjóða.Leiðrétting lífeyrissjóðakerfisins getur farið á þrennan hátt og þar af eru tvær takmarkaðar skammtímalausnir. Þriðja lausnin, hækkun ellilífeyrisaldurs, er ótakmörkuð langtímalausn. Til að koma til móts við breyttar forsendur þarf að hækka ellilífeyrisaldurinn um 3 ár.Þriðja leiðin, hækkun ellilífeyrisaldurs, er ákjósanlegasta lausnin til frambúðar. Hún tryggir stöðu lífeyrissjóðanna gagnvart breyttri aldurssamsetningu þjóðarinnar.