Jarðfræði höfuðborgarsvæðisins með tilliti til jarðlestarkerfis

Abstract

Til að almenningssamgöngukerfi höfuðborgarsvæðisins verði raunhæfur valkostur fyrir fleira fólk er þörf á að gera breytingar á því. Í því samhengi hefur jarðlestarkerfi verið nefnt til sögunnar og er nú starfandi innan Háskóla Íslands svokallaður Metró-hópur sem hefur áhuga á að kanna þann kost til hlítar. Verkefni þetta er liður í því og er markmið þess að vinna gróft mat á því hversu vel jarðmyndanir höfuðborgarsvæðisins henti til jarðgangagerðar. Þrátt fyrir ungan jarðfræðilegan aldur höfuðborgarsvæðisins er jarðfræði þess mjög fjölbreytileg. Jarðlagasyrpa svæðisins spannar stærstan hluta ísaldar sem einkenndist af miklum öfgum í veðurfari. Jarðmyndunum á höfuðborgarsvæðinu má skipta í fjórar meginmyndanir: Viðeyjarberg, Elliðavogslög, Reykjavíkurgrágrýti og Fossvogslög. Þar sem jarðlestargöng liggja fremur grunnt myndu þau að mestu liggja í Reykjavíkurgrágrýtinu en ef til vill í einhverjum tilfellum í Elliðavogs- og Fossvogslögunum. Niðurstöður rannsókna á jarðmyndunum höfuðborgarsvæðisins sýna að Reykjavíkurgrágrýtið hentar best til jarðgangagerðar. Lekt þess er þó nokkuð mikil sem gæti valdið vandamálum á byggingartíma. Elliðavogs- og Fossvogslögin eru veiksamlímd setlög og henta illa til jarðgangagerðar. Því væri æskilegt að sneiða framhjá þessum lögum þar sem slíkt væri mögulegt en göng sem færu þar í gegn þyrftu miklar styrkingar. Meginniðurstaða þessa verkefnis að berggrunnur höfuðborgarsvæðisins henti nokkuð vel til byggingar jarðlestarkerfis.

An overhaul is needed for the public transportation system in Iceland‘s capital region if it is to become a viable option for more people. An underground Metro system might be the solution and there is a research group within the University of Iceland thoroughly looking into that option. The objective of this paper is to analyse the bedrock of the capital region and how suitable it is for tunnelling. Despite being relatively young on a geologic time scale the capital region‘s geology is still very diverse. The region‘s stratigraphy spans most of the ice age which was characterised by extreme weather conditions. The bedrock of the capital region can be divided into four main sections: a) Videy formation, b) Ellidavogur sediments, c) Reykjavik grey basalts and d) Fossvogur sediments. The approximate depth of a Metro tunnel system suggests that it would mostly be located in the Reykjavik grey basalts with only a small part of it possibly situated in the Ellidavogur and Fossvogur sediments. It is evident from research done on the bedrock that the Reykjavik grey basalts is the most suitable tunnelling rock in the area. However its high permeability might cause problems during the construction stage. The weak rock mass of the Ellidavogur and Fossvogur sediments is less suitable for tunnelling since more tunnel support would be needed. It is therefore advisable to avoid those parts of the bedrock if possible. The main conclusion of this paper is that most of the capital region‘s bedrock is quite suitable for construction of an underground Metro system.