Orkubúskapur Jökulsárlóns á Breiðamerkursandi

Abstract

Jökulsárlón á Breiðamerkursandi er jökullón við rætur Breiðamerkurjökuls. Þess varð fyrst vart á fjórða áratug síðustu aldar og er nú þegar orðið dýpsta stöðuvatn landsins og dýpkar stöðugt eftir því sem jökullinn hopar. Úr lóninu rennur Jökulsá á Breiðamerkursandi um skamman veg til sjávar. Sökum þess hversu stórt lónið er þá sest framburður úr jöklinum að stærstum hluta til þar, í stað þess að berast með ánni á haf út. Árframburðurinn nær því ekki að sporna við ágangi sjávar sem brýtur af strandlínunni og hefur hún rofist um mörg hundruð metra á síðustu öld. Landris hefur þó að hluta náð að vega upp á móti þessari þróun þannig að vegstæði hringvegarins, sem liggur á mjóu hafti milli lóns og sjávar, stafar ekki hætta af rofinu á allra næstu árum. Sjávarfalla gætir í Jökulsárlóni en á flóði streymir hlýr og saltur sjór inn í lónið eftir farvegi Jökulsár sem er einungis um nokkur hundruð metra langur. Síðan streymir kaldara vatn til sjávar úr lóninu. Á þennan hátt berst varmi til lónsins sem bræðir ís sem kelft hefur frá sporði Breiðamerkurjökuls. Aðeins stopular mælingar eru til um rennsli inn og út úr lóninu en með mælingum á hitastigi sjávar sem streymir inn í Jökulsárlón og hins vegar frárennslis út úr lóninu má meta hve mikil varmaorka fer í að bræða ís í lóninu, að gefnum forsendum um rennsli. Um þetta er fjallað í ritgerðinni og þannig lögð drög að frekari rannsóknum á varmabúskap lónsins.

Jökulsárlón at Breiðamerkursandur is a glacial lagoon at the terminus of Breiðamerkurjökull. It started to form in the 1930’s and has already become Iceland’s deepest lake. Jökulsárlón is constantly getting deeper as the glacier retreats. Jökulsá á Breiðamerkursandur runs from the lagoon over a short distance to sea. Most of the sediments from the glacier settle in the lagoon itself instead of being transported out to the ocean by the Jökulsá river. The sediment load can therefore not hinder the ongoing ocean erosion of the coastline, which has been eroded by hundreds of meters in the last century. Ongoing uplift of land due to glacier melting in the area has partly been able to slow down this process. Jökulsá river is only a few hundred meters long and during high tide, warm and salty seawater flows into the lagoon. Colder water flows out of the lagoon back to sea. The lagoon receives thermal energy this way that melts the icebergs that have calved from the terminus of Breiðamerkurjökull. No continuous measurements exist for the inflow and of the water flowing from the lagoon but by measuring the heat of the seawater flowing into Jökulsárlón and of the outflow water from it, it‘s possible to estimate how much thermal energy is present to melt the icebergs in the lagoon, according to an estimated inflow. This is the main subject of this thesis which makes a foundation to further research on the energy balance in the lagoon.