Náðargjafir andlegrar greiningar. Rannsókn á trúarlegri kjölfestu í ljósi hlutverkakenningar Hjalmar Sundén

Abstract

Ritgerðin er á sviði kennimannlegrar- (praktískrar) guðfræði og verkefni hennar er rannsókn á mótun trúarlegrar kjölfestu og stuðningi við þá mótun. Mestri athygli er beint að spænska 16. aldar manninum Ignatíusi Loyola sem hefur skilið eftir sig sígilt dæmi um mótun traustrar, trúarlegrar kjölfestu. Hann vann einnig úr trúarlegu mótunarferli sínu skilning og vinnulag til að styðja aðra við farsæla, trúarlega mótun. Rannsökuð eru fjögur íslensk dæmi, frá síðari tímum, um mótun trúarlegrar kjölfestu sem hefur dugað vel í lífsins ólgusjó. Um er að ræða Ólafíu Jóhannsdóttur, Friðrik Friðriksson, Sigurbjörn Einarsson og Guðrúnu Ásmundsdóttur. Gerð er grein fyrir hlutverkakenningu (roll teori) sænska trúarbragðasálfræðingsins Hjalmars Sundén. Rannsóknarspurning er hvernig kenningin nýtist sem greiningartæki bæði á mótun trúarlegrar kjölfestu þessa fólks og lífstúlkun og stuðningi þess við trúarlega mótun annarra. Sérstaklega er fjallað um andlega fylgd sem sérhæfðari og formlegri hefð andlegrar eða trúarlegrar leiðsagnar (spiritual direction). Jafnframt er athygli beint trúarlegri leiðsögn í víðari, almennari merkingu. Þ.e. túlkun og miðlun trúarhefðar og leiðsögn um trúariðkun með þeim hætti sem hjálpar fólki til að vaxa að trúarþroska og samþætta trúna öllu lífi sínu. Fylgdarhefðin frá Ignatíusi og Andlegar æfingar hans fá mikið rými sem mikilvæg kristin leiðsagnarhefð í fortíðinni og samtíð okkar. Kastljósi er beint að leiðsögn og stuðningi við trúarlega mótun sem ekki tengist embætti eða einhvers konar valdastöðu og þar sem mikil áhersla er á hlustun og varast er að ráðskast með fólk. Í umfjölluninni um Ignatíus Loyola (1491-1556), líf hans og verk er gerður nokkur samanburður á honum og Marteini Lúther. Að lokum er m.a. fjallað um þörf á meiri stuðningi við fólk sem glímir við trúarlegar spurningar og t.d. sérstaklega við guðfræðinema og þá í hverju slíkur stuðningur gæti falist.

This is a thesis in the field of practical theology and deals with the formation of sound live-shaping faith. Faith that can withstand severe troubles and difficult times, and helps other people as a model for healthy Christian religious formation. The so-called "role theory" is introduced, which was developed by the Swedish psychologist and theologian Hjalmar Sundén (1908-1993), whose work is in the field of psychology of religion. The validity of this theory is then tested in the study of the religious formation of Ignatius Loyola and his Spiritual Exercises. The tradition of spiritual direction within Christianity is studied, in particular the tradition from Loyola – the origin, its decline and renewal in recent times.The religious formation of four well known Icelandic individuals is then studied, from the perspective of role theory and the life of Ignatius. These people have influenced the religious formation of others in a modest and non-manipulative way.The results show that the role theory of Hjalmar Sundén can be used to better understand how a sound and stable religious conviction is formed.This thesis gives arguments for the need of some support for theological students, as well as others, in their religious formation. Given are some suggestions for how people can be assisted in building a healthy faith in a non-manipulative way. The author has some experience in achieving this through spiritual direction, which is the main catalyst for this thesis.