Að vitsmunir barnanna þroskist á náminu ...

Abstract

Nánast frá upphafi skólahalds hér á landi hefur sú hugmynd verið við líði að nám í skóla ætti ekki einvörðungu eða fyrst og fremst að snúast um fræðslu heldur um menntun og þroska. Þessi hugmynd endurspeglast í lögum og reglugerðum þar sem ítrekað er að skólinn eigi að efla færni nemenda á ýmsan hátt, til dæmis frumkvæði þeirra og gagnrýna hugsun. Þegar á reynir er eins og þessi hugmynd renni kennurum úr greipum. Jafnvel þótt þeir séu hallir undir slíkar þroskahugmyndir virðist sem fræðsluhugmyndin ráði ferðinni og beini kennslunni í farveg þar sem kapp er lagt á að komast yfir námsefnið. Í greininni gerir höfundur tilraun til að kafa í þessa hluti, spyr hvað valdi. Niðurstaða hans er á þá leið að skólastarf á Íslandi sé bundið á klafa hugmynda sem kynda undir einstefnumiðlun af hálfu kennara en ætli nemendum takmarkað vitsmunalegt hlutverk, hlutverk viðtakandans. Það er skoðun höfundar að vilji skólafólk snúa við blaðinu og gera þroska og menntun hærra undir höfði í skólastarfi þurfi það að skoða eigin rann og átta sig á því hvers konar hugmyndir móta gerðir þess og hvaða afleiðingar þetta hefur fyrir skólastarfið og fyrir nemendur. En þetta er ekki nóg. Skólafólk þarf líka að huga að nýjum verkfærum og þá sérstaklega félagslegum hugmyndum um nám sem beina athygli okkar að tengslum námsathafna og þroska og undirstrika mikilvægi þess að nemendur taki virkan þátt í skólastarfinu.

Almost from the very beginning of general schooling in Iceland the idea that learning in school should not be limited to knowledge acquisition, but should most of all center on intellectual growth, has been given substantial weight, for example in laws and regulations where it has been emphasized that the school should strengthen students' competence, including responsibility and critical thinking. In practice it appears that teachers give up this idea. Even though the idea appeals to them it seems that they are quick to align with the idea of knowledge acquisition and adopt a practice that gives primacy to covering the content. In the paper presented here the author explores this issue, asking why things have come to be like this. He concludes that schooling in Iceland is prisoned within an ideological framework that supports a delivery approach to teaching and leaves students with a limited role, mainly that of the knowledge receiver. The author argues that if educators want to change this situation and give primacy to teaching that celebrates intellectual growth they need to explore their educational ideas and how these mediate their actions in the classroom. But this is not enough. Educators also need to look for new tools, in particular socio-cultural ideas on learning that direct our attention to the relationship between school activities and intellectual growth and underscore the importance of students actively participating in the school work.