Takmarkanir á skuldajafnaðarrétti sem tryggja framfærslu aðalkröfuhafa

Abstract

Það að greiðsla sú sem er efni kröfunnar sé innt af hendi er eitt helsta markmið kröfuréttinda en hinn eðlilegi dauðdagi kröfu er að hún falli niður við greiðslu. Á sviði kröfuréttar er viðurkennt að kröfur er hægt að efna með ýmsum leiðum sem hefur í för með sér, með sama hætti og greiðsla, að krafa fellur niður. Ein af þessum efndaaðferðum er skuldajöfnuður. Skuldajöfnuður er það þegar tveimur kröfum er lokið, án þess að greiðsla fari fram, með þeim hætti að þær eru látnar jafnast og ganga upp hvor á móti annarri. Þetta er ein auðveldasta leiðin til að gera upp skuldir sínar. Ekki er að finna almennt ákvæði í íslenskri löggjöf um skuldajöfnuð en hann hefur verið viðurkenndur um langt skeið og má finna ákvæði um hann á víð og dreif í löggjöfinni. Í ritgerðinni verður skoðað hvernig skuldajöfnuður, sem alla jafna væri heimilaður, getur verið takmarkaður á grundvelli sjónarmiða um að aðalkröfuhafi þurfi að hafa tiltekinn framfærslueyri til að sjá sér og sínum farborða og megi því ekki ganga of nærri honum með skuldajöfnuði. Jafnframt verður leitast við að finna þann mælikvarða sem ákvarðar hversu langt megi ganga í að skuldajafna við aðalkröfuhafa, þ.e. hvenær verður það farið að skerða framfærslu hans um of.