Vatn og giljadrög á Mars

Abstract

Árið 2000 lýstu Michael Malin og Kenneth Edgett fyrstir manna svonefndum giljadrögum sem fundust á myndum Mars Global Surveyor geimfari NASA. Giljadrög eru litlar og mjög unglegar rof- og setmyndanir sem finna má í bröttum fjallshlíðum eða gígbörmum á Mars, líkast til mynduð af fljótandi vatni. Þessi giljadrög veita sannfærandi sönnunargögn um að vatn hafi runnið á ákveðnum tímum á síðustu milljónum ára, jafnvel þótt umhverfisaðstæður á reikistjörnunni virðist ekki leyfa það. Í þessari ritgerð er fjallað almennt um Mars, sögu rannsókna á reikistjörnunni, myndun hennar og uppruna vatns á henni. Sjónum er þó aðallega beint að giljadrögunum, fjallað um helstu kenningar um myndun þeirra, aldur, jarðfræðilegt samhengi og jarðneskar hliðstæður.