10 prósent regla félagaréttar : tilgangur, markmið og sambærilegar reglur í öðrum ríkjum

Abstract

Á Íslandi hafa lengi verið við lýði reglur sem takmarka hversu mikið félög geta eignast af eigin hlutabréfum. Í núgildandi rétti er svokallaða 10 prósent reglu að finna í 55. gr. laga um hlutafélög nr. 2/1995 og 29. gr. laga um fjármálafyrirtæki nr. 161/2002. Í umfjöllun opinberra aðila og við rannsókn sakamála í tengslum við hrun íslenska fjármálakerfisins í október 2008 hafa komið fram vísbendingar um að þágildandi lagareglur um eigin hluti hafi verið brotnar vísvitandi af stjórnendum íslenskra fjármálafyrirtækja.Í þessari ritgerð eru skoðuð þau íslensku lagaákvæði sem gilda um eigin hluti fyrirtækja og samspil reglnanna við önnur ákvæði. Sérstaklega er kastljósinu beint að fjármálafyrirtækjum og þeim sérlögum sem gilda um eiginfjárhlutföll þeirra, sem og þeim reglum sem gilda um flöggun fyrirtækja sem hafa fengið hlutabréf sín tekin til viðskipta á skipulegum verðbréfamarkaði. Þá er tenging refsiréttar við 10 prósent reglurnar tekin til ítarlegrar skoðunar.Fjallað er um sögulegan bakgrunn reglnanna og skoðaðar eru sambærilegar reglur í Evrópusambandinu, Bretlandi og Delaware í Bandaríkjunum og þær loks bornar saman við löggjöf hérlendis. Að lokum er dregin sú ályktun að þörf sé á því að íslenski löggjafinn skýri frekar þær reglur sem gilda um kaup á eigin bréfum hérlendis og að tekin sé til endurskoðunar refsirammi þeirra reglna sem fjalla um viðskipti með eigin bréf einstakra hlutafélaga.