Aðild að stjórnsýslumáli í einstökum tilvikum. Skilyrðið um lögvarða hagsmuni af úrlausn máls

Abstract

Meginmarkmið með þessari ritgerð er að fjalla um aðild að stjórnsýslumáli í einstökum tilvikum og skilyrðið um lögvarða hagsmuni af úrlausn máls. Með hugtakinu lögvarðir hagsmunir er vísað til þess hver er uppspretta og eðli hagsmunanna sem um ræðir, en þeir verða að skipta máli lagalega séð. Í fyrstu verður greint frá afmörkun aðildarhugtaksins og hvernig meta má almennt stöðu aðila máls. Áhersla verður síðan lögð á að gera þeim tilvikum skil þegar einstaklingur eða lögaðili á ekki beina hagsmuni af úrlausn og vafi leikur á aðild, en slík tilvik koma t.d. oft upp á sviði skipulags- og byggingarmála og í málum er varða umhverfisrétt. Verður í þessu sambandi þeim sjónarmiðum fræðimanna lýst sem byggt er á við ákvörðun um aðilastöðu og þvínæst tekið sérstaklega til skoðunar það sjónarmið sem talið er að ráði úrslitum við matið, að aðili máls hafi lögvarða hagsmuni af því að fá leyst úr máli. Í því skyni að varpa ljósi á gildissvið hugtaksins í víðari skilningi, verður fjallað um hvað felst í meginatriðum í skilyrðinu um nauðsyn lögvarinna hagsmuna í tengslum við aðild í einkamálaréttarfari. Markmiðið með því er að skoða hvernig hugtakið er túlkað í dómaframkvæmd til samanburðar og afla vísbendinga um hvað fellur almennt innan eða utan skilyrðisins. Að því loknu verður gerð nánari grein fyrir lögvörðum hagsmunum sem sjónarmiði við afmörkun aðildar á stjórnsýslustigi í einstökum tilvikum og þeirri megintakmörkun sem leiðir af sjónarmiðinu, um að afskipti manna sem byggjast á hagsmunum sem sprottnir eru af lífsskoðunum eða tilfinningum skapi ekki aðilastöðu.