Hvað varð um stríðsgróðann? Gjaldeyriskreppan og eignakönnunin 1947

Abstract

Í ritgerðinni er greint frá því hvernig íslensku þjóðinni tókst á skömmum tíma og á undraverðan hátt að rífa sig upp úr öldudal heimskreppunnar miklu. Hvernig hún nýtti sér þörf erlendra stórvelda á hernaðaraðstöðu hérlendis meðan á styrjöldinni stóð, meðal annars með því að knýja fram hagstæða viðskiptasamninga sem tryggðu sölu allra útflutningsafurða þjóðarinnar á mjög góðu verði. Hvernig þeim skjótfengna gróða var á enn styttri tíma eytt í kaup á togurum, fiskiskipum og öðrum framleiðslutækjum, ásamt fjárfestingum í ýmsum nýsköpunarframkvæmdum s.s. hafnarmannvirkjum, virkjunum og lagningu vega. Skoðuð verða áhrif ótakmarkaðs innflutnings á ýmsum neysluvarningi og munaði að stríði loknu.Loks hvernig stjórnvöld brugðust við því ástandi sem skapaðist þegar gjaldeyrisinnistæður þjóðarinnar voru gengnar til þurrðar. Eignakönnunin árið 1947 verður tekin fyrir, hvaða ástæður lágu þar að baki, markmið, hverning hún var framkvæmd, umræður um könnunina bæði á þingi og í þjóðfélaginu, til hvaða ráðstafana var gripið í kjölfarið til þess að ná utan um ætluð skattsvik og undanskot sem hún leiddi í ljós á uppgangstímunum. Að lokum er samantekt þar sem greint verður frá helstu niðurstöðum eignakönnunarinnnar og hvaða áhrif hún hafði á þjóðfélagið.