Vinsamlegast notið þetta auðkenni þegar þið vitnið til verksins eða tengið í það: https://hdl.handle.net/1946/18345
The wood mouse is a suitable model species for studying potential limiting factors and population ecology at the edge of the distribution range. The species arrived in Iceland with the settlers before or during the 10th century but Iceland is north of the natural range of the species. No other rodent is found so widely in the wild. The aim of this research was to uncover the forces that act on population dynamics of the Icelandic wood mouse population. For this purpose Capture-Mark-Recapture surveys were conducted in two contrasting habitats: grassland and woodland, both located in southwest Iceland. This study revealed strong evidence of density-independent control of the wood mouse population in the grassland. At the woodland site, however, density-dependent factors were believed to act on the population as is the case near the centre of the species´ European range. According to this comparative study the woodland is a far better habitat for wood mice than the grassland. Population density was manifold higher, monthly survival rate was stable and did not fluctuate with temperature, body mass was higher and food was most likely of a better quality. All these factors are important for sustaining a viable population. During spring and early summer, low trappability resulted in small sample sizes and problems with population estimates and other statistical analyses. In the autumn, all generations were easily trapped and sample sizes were sufficient for age- and habitat-specific analysis. As the population estimates rely on trap data, which is difficult to obtain during periods of low trappability, a novel method was developed to address this problem. It made it possible to detect summer recruitment 100 days earlier than traditional population estimates could. This study shows that live-trapping data obtained during periods of peak density can be a useful aid when describing population parameters of the previous months when sample sizes are too low for direct measurements. This is important for ethical reasons and when studying populations of rare and endangered species. The results of this study have become an important contibution regarding knowledge on the ecology of nature and wildlife in northern areas.
Hagamúsin er kjörin til rannsókna á takmarkandi þáttum og stofnvistfræði á nyrstu mörkum útbreiðslu. Hagamúsin barst til Íslands með fyrstu mönnum á eða fyrir 10. öld en landið liggur norðar en náttúrleg mörk tegundarinnar og engin önnur nagdýr eru jafn útbreidd í villtri náttúru landsins.
Markmið rannsóknarinnar var að kanna hvaða þættir hafa áhrif á stofnvistfræði íslensku hagamúsarinnar. Í þeim tilgangi voru mýs veiddar, merktar og endurveiddar í reglubundnum veiðilotum á tveimur ólíkum búsvæðum: túnum á Kjalarnesi og blönduðu skóglendi að Mógilsá, bæði á Suðvesturlandi.
Rannsókn þessi leiddi í ljós sterkar vísbendingar um að hagamúsastofninn á Kjalarnesi takmarkaðist óháð þéttleika. Í skóglendinu að Mógilsá voru hins vegar þéttleikaháðir þættir líklegri til að ráða stofnstærð hagamúsa eins og þekkt er á svæðum nær miðju útbreiðslusvæðis tegundarinnar í Evrópu. Samanburður þessara tveggja búsvæða sýnir að skóglendið er langtum hagstæðara fyrir hagamýs en túnin á Kjalarnesi. Í skóginum er þéttleikinn mun meiri, lífslíkur eru óháðari veðri og stöðugri, líkamsþyngd er meiri og fæða hugsanlega betri. Allt eru þetta þættir sem skipta máli fyrir afkomu músanna.
Á vorin og fyrri hluta sumars reyndist afar erfitt að veiða nógu margar mýs til að geta metið stofnstærð og fyrir aðra tölfræðilega úrvinnslu. Um haustið veiddist hins vegar vel af músum á öllum aldri og hægt var að greina gögnin og gera ýmsa útreikninga eftir aldri og búsvæðum músanna. Þar sem stofnmatið er byggt á veiðigögnum sem svo erfitt reynist að ná þegar stofninn er lítill að vori var þróuð ný aðferð til að leysa vandann. Með þessari leið tókst að sýna fram á stofnvöxt um 100 dögum fyrr en hægt var með hefðbundnum stofnvistfræðilegum aðferðum. Þessi rannsókn hefur sýnt fram á að hægt er að nota gögn úr lífgildruveiðum frá tímabilum þegar vel veiðist til að meta stofna smárra nagdýra á tímabilum þegar lítið veiðist.
Niðurstöðurnar koma að gagni við stofnmat og eru ekki síður áhugaverðar í ljósi verndunarsjónarmiða og þegar unnið er með fágætar tegundir. Niðurstöður þessarar rannsóknar eru mikilvægt innlegg hvað varðar þekkingu á vistfræði náttúru og dýralífs á norðlægum slóðum.
Skráarnafn | Stærð | Aðgangur | Lýsing | Skráartegund | |
---|---|---|---|---|---|
Ester Rut Unnsteinsdóttir-PRENTSKJAL.pdf | 3.69 MB | Opinn | Heildartexti | Skoða/Opna |