is Íslenska en English

Lokaverkefni (Meistara)

Háskóli Íslands > Hugvísindasvið > Meistaraprófsritgerðir - Hugvísindasvið >

Vinsamlegast notið þetta auðkenni þegar þið vitnið til verksins eða tengið í það: https://hdl.handle.net/1946/19608

Titill: 
  • Landskilningur og módernismi. Um náttúruskilning, samfélag og landslagsmyndlist á Íslandi fram til miðrar 20. aldar
Námsstig: 
  • Meistara
Útdráttur: 
  • Í ritgerð þessari er sjónum beint að hugmyndum um íslenska landslagsmálverkið og þátt þess í þróun nútímamyndlistar hér á landi. Því er gjarnan haldið á lofti að með módernisma í íslenskri myndlist sé horfið frá landslagshefðinni. Listsögulega hefur landslagshefðin jafnvel birst sem andstæða módernismans. Í ritgerðinni er því hins vegar haldið fram að nútímaleg landslagsmálun sé mikilvægur þáttur í íslenskum módernisma og að landslagsmálverkið og módernisminn tengist nánum böndum.
    Í inngangi er fjallað um fræðilegar undirstöður og helstu hugtök í landslagsfræðum. Hugað er að landslagshugtakinu og innbyggðri spennu milli tveggja merkingarhliða þess. Meginmáli ritgerðarinnar er skipt í tvo hluta; sá fyrri fjallar um táknræna merkingu sem mótast í kringum landslagsmálverkið á skeiði nútímavæðingar og þéttbýlismyndunar frá síðari hluta 19. aldar og á tímabilinu 1900-1930. Landslagsmálverkið átti sér aðdraganda á 19. öld og er fjallað um fagurfræðilegar fyrirmyndir í landslagsmyndagerð hér á þeim tíma. Jafnframt er hugað að þjóðfélagslegum forsendum fyrir viðtökum landslagsverka í samhengi erlendra menningarstrauma og þjóðernisvakningar. Brautryðjendur landslagsmálverksins komu fram á sjónarsviðið við upphaf 20. aldar en þá er íslensk nútímalistasaga jafnframt talin hefjast. Gerð er grein fyrir vægi landslagsmálverksins í tengslum við þjóðleg sjónarmið og menningarlega endurreisn á tímabili sjálfstæðisbaráttunnar. Síðari hluti ritgerðarinnar fjallar um vensl landslagsmálunar, náttúruskilnings og módernískrar tjáningar íslenskra listamanna á skeiði mikilla þjóðfélagsbreytinga á árunum 1930-1945. Áhrif frá alþjóðlegum, módernískum liststraumum fara þá vaxandi og einkennist opinber orðræða tímabilsins af miklum hugmyndafræðilegum átökum. Hugað er að þætti landslagsmálverksins í slíkri orðræðu, og þá sérstaklega að málflutningi þeirra listamanna sem aðhylltust módernismann og sóttust eftir frelsi frá arfleifð landslagsmálverksins. Skyggnst er eftir þeim náttúruskilningi sem birtist í hinni nútímalegu tjáningu listamannanna og spurt hvað einkenni slíka tjáningu og viðtökur hennar. Þá er listfræðilegum kenningum beitt til að skýra spennuafstöðu milli landslagsmálverksins sem menningarlegrar táknmyndar og sem persónulegrar, módernískrar listsköpunar. Slík togstreita er jafnframt rædd með hliðsjón af innbyggðri spennu í skilningi á orðinu landslag. Hugað er sérstaklega að merkingarheimi málverksins sem skapandi vettvangi landslagstúlkunar þar sem mætast listamaður og áhorfandi.

  • Útdráttur er á ensku

    This thesis focuses on the idea of the Icelandic landscape painting and its part in Icelandic modern art. It has been claimed that modernism in Icelandic art turn away from the previously central landscape tradition and that the two stand in opposition to one another. The view of this thesis is that modern landscape painting in Iceland is an important factor in Icelandic modernism, and that landscape painting and modernism are, in fact, closely interrelated.
    The introduction establishes the theoretical framework and contains a discussion of the main concepts in current landscape studies. The thesis is divided into two parts; the former dealing with the symbolic meaning related to the idea of the landscape painting during a period of gradual modernisation and formation of urban culture in the latter half of the 19th century and during the period 1900-1930. Attention is given to 19th Century pictorial depictions of landscape which prepared the ground for Icelandic landscape painting, and to social conditions salient for the reception of landscape painting, in particular in the context of foreign cultural currents and a national awakening. The pioneers of landscape painting appeared at the turn of the 20th century, in a period seen as the opening phase of modern art in Iceland. The importance of landscape painting is discussed in relation to national views and ideas of an Icelandic cultural renaissance during the struggle towards independence from Denmark. The latter part of the thesis is about the relations between landscape painting, views and notions of nature, and modernist expression in art during a period of great social changes from1930 to 1945. This is a period of growing influence from international, modern art currents, characterised by an intense public discourse and ideological conflicts. The focus is on the role of landscape painting in this discourse, in particular as it was reflected in public debate on behalf of modernist artists that sought to free their aesthetic expression from the landscape heritage. What kind of understanding of nature is reflected in these modernist expressions; what characterises them and their reception? The dialectic tension between landscape painting as a cultural symbol and as a personal, modern form of artistic expression is pursued from an art theoretical viewpoint of view. Such tension is also discussed as it emerges in different understandings of the word landslag (landscape). The painting´s sphere of meaning is analysed as a creative forum for the interpretation of landscape, and as a meeting point of artist and spectator.

Samþykkt: 
  • 9.9.2014
URI: 
  • http://hdl.handle.net/1946/19608


Skrár
Skráarnafn Stærð AðgangurLýsingSkráartegund 
Landskilningur og módernismi.pdf3.67 MBLokaður til...30.06.2030HeildartextiPDF
AnnaJ_Kapa.pdf87.54 kBOpinnKápaPDFSkoða/Opna
Yfirlysing_lokaverkefni.pdf238.53 kBLokaðurYfirlýsingPDF