Hér er langafi, um langafa, frá langafa til mín

Abstract

Fimm kynslóðir eiga það sameiginlegt að hafa stundað fjárbúskap og alist upp á sama staðnum í Aðaldal í Suður Þingeyjarsýslu, þó á mismunandi tíma og við gjörólíkar aðstæður. Á fyrri helming 20. aldar upplifði Kristján Jóhannesson tíma þar sem veruleikinn einkenndist af hræðslu við mögulegan skort eða lífshættulega smitsjúkdóma, bæði í dýrum og fólki. Síðar á 20. öldinni urðu umbætur í heilbrigðisþjónustu og almenn tækniþróun sem leiddu af sér betri lífsskilyrði eins og t.d. rafmagn og fjarskiptabúnað. Þessi breyting gerði alla heimilismeðlimi Kristjáns hamingjusamari, öruggari í lífi sínu og störfin auðveldari. Það var einmitt þessi tækni sem leiddi af sér m.a. breytt hlutverk barna í sveitum, hafði áhrif á samskipti manna, konur urðu sjálfstæðari og síðast en ekki síst breyttust framleiðsluhættirnir. Býlunum fækkaði en önnur stækkuðu í takt við kapítalískt framleiðslukerfi og þar með varð fólksfjölgun möguleg. Það hafði áhrif á stöðu bænda, því í krafti fjöldans er auðvelt að hafa áhrif á neyslumunstur og þar með framleiðslu. Bændur í Aðaldal telja að við hlið fólksfjölgunar og hnattrænnar hlýnunar gætu bændur í framtíðinni haft aukna möguleika fyrir fjölbreyttara landbúnaðarsamfélag en rómantíski hugurinn sem áður var stanslaust að finna leiðir til að spara og drýgja hey og fæðu heimilismanna, einkennist nú af samfélagi sem stýrist af markaði og neyslu, eftirspurn og framboði.

For five generations, a single family has raised sheep on the same farm located in the valley of Aðaldalur, in the north of Iceland. But the times have changed and the conditions with them. In the early 20th century, Kristján Jóhannesson lived in a time characterized by fear of food shortages and deadly communicable diseases, preying on their livestock or themselves. Later during the 20th century, advances in technology and health care, such as electricity, radio and telephones, led to improved living conditions which made the life of every family-member happier and safer, as well as making their work easier. Important changes these technological advances brought include for example: completely different roles of children on the farm, women becoming more independent and, last but not least, the agricultural practices changing dramatically. The number of farmsteads decreased while a few grew in size in line with a new capitalist production system, which in turn made population increases possible. This development again influenced farmers´ positions within the community, as with strength of numbers it is easier to influence consumption patterns and thereby production. Farmers in Aðaldalur believe that climate change and continued population increases could open up a new potential for more diverse agricultural communities. The romantic mindset of the past, once so occupied with finding ways to conserve and eke out the hay as well as the family's food stores, now finds itself living in a society obeying the laws of market and consumption, demand and supply.