is Íslenska en English

Lokaverkefni (Doktors)

Háskóli Íslands > Heilbrigðisvísindasvið > Doktorsritgerðir - Heilbrigðisvísindasvið >

Vinsamlegast notið þetta auðkenni þegar þið vitnið til verksins eða tengið í það: https://hdl.handle.net/1946/20202

Titill: 
  • Hreyfistjórn í hálsi. Flugan sem nýtt greiningartæki fyrir hreyfistjórn hálshryggjar
  • Titill er á ensku Movement control of the cervical spine. The Fly as a new objective assessment method for whiplash-associated disorders
Námsstig: 
  • Doktors
Efnisorð: 
Útdráttur: 
  • Flugan kom fram á sjónarsviðið árið 2004 sem próf til að mæla stjórn hálshreyfinga í rauntíma. Upprunalega prófið gat aðgreint nákvæmni hálshreyfinga hjá tveimur hópum kvenna, annars vegar með einkenni eftir hálshnykksáverka og hins vegar einkennalausra kvenna. Helstu annmarkar prófsins voru að ekki var gerð nein tilraun til að hanna mismunandi erfiðleikastig sem gætu nákvæmlega greint hvað hreyfistjórn hálshreyfinga væri mikið skert hjá hverjum einstaklingi. Rannsóknunum sem liggja að baki þessari doktorsritgerð var ætlað að renna stoðum undir frekari þróun á Fluguprófinu til þess að hægt væri að nýta það sem nákvæmt hlutlægt próf sem metur stjórn hálshreyfinga í rauntíma. Meginmarkmið doktorsverkefnisins var að búa til stigvaxandi erfiðleikastig hreyfimynstra í þeim tilgangi að hægt yrði að meta nákvæmlega skerðingu á hreyfistjórn hvers einstaklings, og síðan að meta gagnsemi Flugunnar sem greiningarprófs. Tveimur nýjum niðurstöðumælingum var bætt við til að greina fleiri þætti hreyfistjórnar en upprunalega Fluguprófið gerði. Önnur markmið doktorsverkefnisins voru 1) að nota Fluguprófið til að bera saman stjórn hálshreyfinga hjá hópi einstaklinga með einkenni eftir hálshnykk við hóp þeirra sem höfðu hálsverki án áverkasögu og við samanburðarhóp einkennalausra þátttakenda, 2) að búa til gagnagrunn um hreyfistjórn í hálshrygg hjá einkennalausum einstaklingum með því að nota Fluguprófið í þeim tilgangi að hafa viðmið til samanburðar, 3) að skoða hvort og hvernig hreyfiskyn hálshryggjar (cervical kinesthesia) breytist á einu ári hjá fólki með einkenni í hálsi eftir hálshnykksáverka við aftanákeyrslu, 4) að skoða hvort Fluguprófið nýtist til að aðgreina þá einstaklinga sem eru með raunveruleg einkenni eftir hálshnykk frá einkennalausum einstaklingum sem gera sér upp einkenni eða frá hálshnykks-sjúklingum sem ýkja einkenni sín.
    Í rannsóknunum var notuð bæði þversniðsgreining og langsniðstilhögun og áreiðanleiki endurtekinna prófana var metinn. Spurningalistar voru notaðir til að skoða hvernig þátttakendur mátu ástand sitt. Þátttakendur af báðum kynjum voru með einkenni eftir hálshnykk af gráðu I, II eða III, eða voru með hálsverki af öðrum orsökum en eftir áverka. Einkennalausu þátttakendurnir voru valdir sem samanburðarhópur og í gagnagrunn fyrir Fluguprófið.
    Þrívíddargreinir (Fastrak) var notaður í Fluguprófinu og var hann tengdur sérhönnuðu hugbúnaðarforriti. Í prófinu eru hreyfiskynjarar festir á höfuð þátttakandans og hann beðinn um að nota háls- og höfuðhreyfingar til að fylgja nákvæmlega eftir bendli (flugu) sem hreyfist á tölvuskjá. Nákvæmni í hálshreyfingum við að fylgja bendlinum eftir í þremur stigvaxandi erfiðum hreyfimynstrum var metin. Niðurstöðurnar sýndu að nýja Fluguprófið er réttmætt og áreiðanlegt próf til að meta hreyfistjórn í hálsi og nýtist til að greina slíka skerðingu hjá sjúklingum með hálsverki. Hreyfimynstrin þrjú sem þróuð voru fyrir prófið reyndust vera stigvaxandi erfið og uppfylltu þannig eitt af markmiðum rannsóknarverkefnisins. Með mælibreytum prófsins, amplitude accuracy (AA) og directional accuracy (DA), var hægt að aðgreina alla þrjá þátttakendahópana. Með þriðju mælibreytunni, jerk index (JI), var hægt að aðgreina hóp af sjúklingum með hálshnykkseinkenni frá einkennalausum samanburðarhópi. Niðurstöðum um frammistöðu heilbrigðra einstaklinga í Fluguprófinu var safnað til þess að notendur prófsins hefðu samanburðarviðmið. Jafnframt var sýnt fram á að nýta má Fluguprófið til að gefa vísbendingar um hvort sjúklingar með hálshnykkseinkenni séu að gera sér upp einkenni eða ýkja þau, en allar þrjár mælibreyturnar, AA, DA og JI, flokkuðu 72–81,5% frammistöðu þátttakendanna rétt. Langsniðsrannsókn var framkvæmd til að fylgjast með hreyfi- og stöðuskyni í hálsi hjá einstaklingum með hálsverki eftir bílákeyrslu. Fylgst var með fólkinu í eitt ár eftir áverkann og það skoðað fjórum sinnum: fyrst 1 mánuði eftir bílákeyrslu, síðan 3, 6 og 12 mánuðum eftir bílákeyrsluna. Tvö próf, Fluguprófið og Head-neck relocation test (HNR test), voru notuð til að mæla hreyfistjórn og stöðuskyn í hálshrygg. Niðurstöður rannsóknarinnar sýndu tvo mismunandi ferla sem skert innskyn fylgir hjá einstaklingunum. Þeir sem sýndu verri niðurstöður í prófunum mánuði eftir bílákeyrslu, sýndu marktækt betri niðurstöður 12 mánuðum síðar, en því var öfugt farið hjá þeim sem sýndu betri niðurstöður í upphafi. Prófin tvö, Flugan og HNR próf, eru talin mæla tvo mismunandi en þó tengda þætti innskyns, hreyfiskyn og stöðuskyn. Veik eða miðlungs fylgni reyndist milli Fluguprófs og HNR prófs annars vegar og niðurstaðna spurningalistanna hins vegar.
    Rannsóknirnar sem þessi doktorsritgerð byggir á staðfestu notagildi hins nýja Fluguprófs við greiningu á hreyfistjórn í hálsi. Hin stigvaxandi erfiðleikastig prófsins gera það að verkum að hægt er að greina með nákvæmni hve mikil skerðing sjúklingsins er. Þetta er mikilvægt svo hægt sé að hefja þjálfun sjúklingsins á viðeigandi erfiðleikastigi og fylgjast með framförum hans.
    Lykilorð: hálsverkir – hálshnykkur – flugupróf – hreyfistjórn – hálshryggur – greining

  • Útdráttur er á ensku

    The “Fly” was introduced in 2004 as a test for measuring deficits of movement control during neck movements in real time. The original test was capable of discriminating the accuracy of neck movements in women with whiplash-associated disorders (WAD) from those in asymptomatic women. The four studies that form the basis of this thesis were intended to underpin further development of the Fly as an objective assessment and treatment method that addresses regulation of movement through feedback and reflex mechanisms, i.e. the detection and correction of errors, while performing active tracking head movements.
    This was accomplished by creating incrementally difficult classes of movement patterns in order to precisely grade the impairment level of each individual patient and to assess the diagnostic utility of the Fly Test as well as to introduce two new outcome measures. In addition, specific aims of the thesis were to compare cervical spine movement control in patients with WAD to both patients with non-traumatic neck pain and to asymptomatic persons, to publish normative data of cervical movement control measured by the Fly Test, to determine the actual course of cervical kinesthesia over a one-year period in persons with neck symptoms after a whiplash injury, to determine if the Fly Test is useful in differentiating genuine patients with WAD from asymptomatic persons feigning injury or from patients with WAD who exaggerate their symptoms.
    In the Fly Test, a three-dimensional tracking device (Fastrak) was connected to a specially designed software program. In the test, the patient is equipped with tracking sensors on the head and asked to use neck movements to follow a cursor (a fly) on a computer screen as accurately as possible. The accuracy of cervical spine movements when tracing three incrementally difficult movement patterns was recorded.
    The results revealed that the new Fly Test provides reliable and valid measures for movement control of the cervical spine and can be used as an assessment and treatment method for deficits of movement control in patients with neck pain. The three movement patterns that were created for the test turned out to be incrementally difficult, thereby fulfilling one of the aims of the thesis. The two outcome measures of the test, amplitude accuracy (AA) and directional accuracy (DA), were able to differentiate significantly between the three subject groups of WAD, non-trauma and asymptomatic controls. The third outcome measure, jerk index (JI), along with AA and DA, was able to differentiate between patients with WAD and asymptomatic controls. For the purpose of providing clinicians with a reference for comparison when using the Fly Test, a database of reference normal was created. The findings of the feigning study indicate that the Fly Test may be used by clinicians to provide a clue when patients with “common whiplash” are suspected of feigning or exaggerating performances, since the three outcome measures, AA, DA, and JI correctly categorized 72–81.5% of the subjects.
    A longitudinal study was conducted to observe persons with neck pain after motor vehicle collisions (MVCs) over a one-year period; the initial assessment took place 1 month after the MVC and the follow-up assessments at 3, 6, and 12 months post collision. Two different cervical kinesthetic tests, the Fly Test and the Head-neck relocation test (HNR test), measured movement control and relocation accuracy of the cervical spine respectively. The study identified, for the first time, two different courses of deficient cervical kinesthesia in symptomatic people after MVCs. Significantly diverging results were depicted at 1-month versus at 12-months post collision in both tests. Those who showed worse results at the start improved their performances significantly during the 1-year course, whereas the opposite was true for those who showed better results at the start. The two tests used in the study, the Fly Test and the HNR test, are conceptualized to measure two different but interrelated aspects of cervical kinesthesia, movement sense and position sense respectively.
    In our studies where pain and disabilities were rated, a weak or fair relationship was revealed between the test results (the Fly and HNR test) and questionnaires measuring short- and long-term impacts of neck pain and disability.
    The studies upon which this thesis is based confirmed the diagnostic usefulness of the new Fly Test. The incrementally difficult classes of movement patterns make it possible to grade the impairment level of each individual patient with greater accuracy than the original Fly Test. This is important for guiding treatment interventions, as the training can then be started at the patient’s impairment level and the treatment effects monitored. To our knowledge, the Fly is the first clinical test for movement control of the neck that can discriminate between patients with WAD versus patients with work-related neck symptoms

Samþykkt: 
  • 29.12.2014
URI: 
  • http://hdl.handle.net/1946/20202


Skrár
Skráarnafn Stærð AðgangurLýsingSkráartegund 
Dr. Guðný Lilja Oddsdóttir_Dec2014.pdf4.94 MBOpinnHeildartextiPDFSkoða/Opna