is Íslenska en English

Lokaverkefni (Doktors)

Háskóli Íslands > Heilbrigðisvísindasvið > Doktorsritgerðir - Heilbrigðisvísindasvið >

Vinsamlegast notið þetta auðkenni þegar þið vitnið til verksins eða tengið í það: http://hdl.handle.net/1946/19945

Titill: 
  • Titill er á ensku Health effects of air pollution in Iceland. Respiratory health in volcanic environments
Námsstig: 
  • Doktors
Efnisorð: 
Útdráttur: 
  • Útdráttur er á ensku

    Air pollution has adverse effects on human health. The respiratory system is the most exposed and short-term changes in air pollution levels have been associated with worsening of asthma symptoms and increased rates of heart attacks and stroke. Air pollution in cities due to traffic is the major concern, as many people are exposed. However, natural sources of air pollution such as natural dust storms and ash from volcanic eruptions can also compromise human health. Exposure to volcanic eruptions and other natural hazards can also threaten mental health. Air pollution has not been extensively studied in Iceland, in spite of the presence of several natural pollution sources and a sizeable car fleet in the capital area.
    The aim of this thesis was to determine if there was a measurable effect on health which could be attributed to air pollution in Iceland. This aim was pursued along two paths; time series studies using register data aimed to determine the short-term association between daily variation in air pollution and on one hand daily dispensing of anti-asthma medication or the daily number of emergency room visits and emergency admissions for cardiopulmonary causes and stroke. The other method was to investigate if exposure to the Eyjafjallajökull volcanic eruption was associated with adverse health outcomes, either at the end of the eruption, or 6 months later.
    In paper I time series regression was used to investigate the association between the daily number of individuals who were dispensed anti-asthma medication and levels of the air pollutants particle matter with an aerodynamic diameter less than 10 μm (PM10), nitrogen dioxide (NO2), ozone (O3), and hydrogen sulfide (H2S) during the preceding days. For the study period 2006-9, there were significant associations between the daily mean of PM10 and H2S and the sales of anti-asthma medication 3 to 5 days later. Giving the exposure as the highest daily one-hour mean gave more significant results. Air pollution negatively affected the respiratory health of asthma medication users, prompting them to refill their prescriptions before they had originally intended to.
    In paper II the main outcome was the number of individuals seeking help at Landspitali University Hospital emergency room for cardiopulmonary disease or stroke. Time series regression was used to identify the lag that gave the best predictive power, and models were run for data for 2003-9 pollutants PM10, NO2, and O3. O3 was significantly associated with the number of emergency hospital visits the same day and two days later in all models, and both for men, women and the elderly. Only emergency hospital visits of the elderly were associated with NO2, and there were no associations with PM10.
    In paper III the aim was to investigate if the health effects of PM10 were affected by the addition of volcanic ash from the 2010 eruption of Eyjafjallajökull and 2011 eruption of Grímsvötn to PM10 in the capital area. Time series regression of emergency hospital visits and PM10 before and after the Eyjafjallajökull eruption showed that the effect tended to be higher after the eruption, but the results were not significant. Analysis with a binary indicator for high levels of PM10 from volcanic ash and other sources showed that volcanic ash was associated with increased emergency hospital visits. There were no associations with high levels of PM10 from other sources.
    In paper IV, the health of the population exposed to the ongoing eruption of Eyjafjallajökull in 2010 was investigated thoroughly. Lung function in adults was similar to that in a reference group from the capital area, but smoking was more common in the reference group. Many from the exposed group reported sensory organ irritation symptoms and symptoms of stress and psychological morbidity, especially those with underlying diseases.
    Paper V report the results from a questionnaire study which was carried out six months after the Eyjafjallajökull eruption. The study population comprised a cohort of South Icelanders exposed to the eruption to varying degrees and a reference group from North Iceland. Respiratory and eye symptoms were more common in South Icelanders than in the reference group, after adjusting for demographic characteristics. Psychological morbidity rates had declined considerably.
    In the studies, we found that urban air pollution and natural particles have short-term effects on anti-asthma medication dispensing and emergency room visits and hospital admissions. Exposure to natural particles in the form of volcanic dust was associated with increased respiratory symptoms in a very exposed population. There were indications that volcanic ash particles were associated with increased emergency hospital visits in the following days.

  • Loftmengun hefur slæm áhrif á heilsu manna. Öndunarfærin eru mest útsett og skammtímabreyting í styrk loftmengunnar hefur verið tengd við versnun á teppusjúkdómum í lungum og aukningu á tíðni hjartaáfalla og heilablóðfalla. Loftmengun í borgum vegna bílaumferðar er áhyggjumál þar sem mikið af fólki er útsett. Á hinn boginn geta einnig náttúrulegar mengunaruppsprettur eins og ryk, sandfok og aska frá eldgosum ógnað heilsu manna. Útsetning fyrir náttúruhamförum á borð við eldgos getur einnig hótað geðheilbrigði. Ekki hefur verið gert mikið af rannsóknum á Íslandi þrátt fyrir tilvist fleiri náttúrulegra mengunaruppspretta og talsverðs magns bíla á götum höfuðborgarsvæðis Íslands.
    Markmið ritgerðar þessarar var að rannsaka hvort loftmengun hafi mælanleg áhrif á heilsu íbúa Íslands. Rannsóknarnálgunin var tvíþætt. Annars vegar voru notuð gögn úr heilbrigðisskrám sem voru skoðuð með tímaraðagreiningaraðferð til að rannsaka skammtímaáhrif daglegra sveifla loftmengunar og breytileika í daglegum fjölda fólks sem tók út lyfseðilsskyld astmalyf eða leituðu sér hjálpar á bráðamóttöku vegna hjarta-, lungnasjúkdóma eða heilablóðfalls. Hins vegar var litið á heilsuáhrif eldossins árið 2010 í Eyjafjallajökli.
    Í grein I var tímaraðagreining notuð til að rannsaka samband daglegs fjölda fólks sem leysti út lyfseðilsskyld lyf gegn astma og magns loftmengunar; svifryksagna minna en 10 μm (PM10), níturdíoxíðs (NO2), ósóns (O3) og brennisteinsvetnis (H2S). Rannsóknartímabilið var frá árinu 2006 fram til 2009 og reyndist marktækt samband dagsgilda PM10 og H2S og fjölda þeirra sem leystu út lyf 3-5 dögum síðar. Þegar litið var á útsetningu sem hæsta klukkutímagildi hvers dags var sambandið sterkara.
    Grein II hafði fjöldi einstaklinga sem leitaði til bráðamóttöku Landspítala Háskólasjúkrahúss vegna hjarta-, lungnasjúkdóma eða heilablóðfalla 2003-2009 sem meginrannsókarútkomu. Tímaraðagreiningu var beitt til að finna bestu forspárþættina meðal PM10, NO2, og O3. Marktækt samband var á milli styrks O3 og fjölda koma á bráðamóttöku og innlagna sama dag, sem og einum og tveimur dögum síðar. Sambandið fannst bæði fyrir karla og konur og meðal einstaklinga eldri en 70 ára. Einungis fannst samband á milli NO2 og koma á bráðamóttöku og innlagna meðal eldri einstaklinga. Hins vegar reyndist PM10 ekki marktækur forspárþáttur.
    Í grein III var markmiðið að rannsaka hvort heilbrigðisáhrif PM10 breyttust eftir að aska frá gosunum í Eyjafjallajökli og Grímsvötnum bættust við PM10 á höfuðborgarsvæðinu. Rannsóknartímabilið var 2007-2012 og sama útkoma var notuð og í grein II þ.e. komur á bráðamóttöku og innlagnir vegna hjarta-, lungnasjúkdóma og blóðfalla. Tímaraðagreining sýndi að áhrif PM10 höfðu tilhneigingu til þess að vera meiri eftir gos en niðurstöður voru ekki tölfræðilega marktækar. Þegar tvíþættir vísar fyrir uppsprettu PM10 í eldgosaösku voru bornir saman við aðrar uppsprettur sást að þegar styrkur PM10 var hár einn dag vegna eldgosaösku var marktæk aukning á fjölda koma á bráðamóttöku og bráðainnlagna. Aftur á móti var hár styrkur PM10 ekki einn og sér tengdur aukningu.
    Í grein IV var heilsa þeirra sem bjó á svæðinu sem var mest útsett fyrir gosinu í Eyjafjallajökli árið 2010 könnuð þegar gosinu var að ljúka. Notast var við blástursmælingar til að rannsaka áhrif á lungnastarfsemi, auk læknisskoðunar og spurningalista. Lungnastarfsemi hópsins reyndist vera svipuð og hjá samanburðarhóp frá Reykjavík en reykingar voru algengari hjá samanburðarhópnum. Margir þjáðust af einkennum frá skynfærum, streitu og slæmri andlegri líðan. Einstaklingar með undirliggjandi sjúkdóma höfðu mesta aukningu á einkennum.
    Grein V er spurningarannsókn gerð sex mánuðum eftir að gosi í Eyjafjallajökli lauk. Rannsóknarhópurinn samanstóð af Sunnlendingum sem bjuggu mislangt frá eldfjallinu ásamt samanburðarhópi frá norðurhluta Íslands. Einkenni frá öndunarfærum og augum voru algengari hjá Sunnlendingum eftir leiðréttingu fyrir aldri, kyni, menntun og reykingum. Andleg vanlíðan var enn há hjá þeim sem voru mest útsettir en hafði minnkað talsvert miðað við fyrri niðurstöður greinar IV.
    Í ritgerð þessari hefur verið sýnt fram á skammtímaáhrif bæði mengunar í bæjum og náttúrulegra agna á úttekt á astmalyfjum og koma á bráðamótttöku og innlagna. Svifryksagnir frá eldgosum voru sérstaklega tengdar auknum öndunarfæraeinkennum í útsettu þýði.Niðurstöður bentu til þess að samband finnist á milli eldgosa-agna og fjölda koma á bráðamótttöku eftirfylgjanda daga.

Styrktaraðili: 
  • Rannsóknarnámssjóður Íslands
Athugasemdir: 
  • Athugasemdir er á ensku Statement of collaboration
    This thesis and the work in it have been produced in collaboration between The University of Iceland and Umeå University. The thesis will be defended and issued at both institutions.
Samþykkt: 
  • 22.10.2014
URI: 
  • http://hdl.handle.net/1946/19945


Skrár
Skráarnafn Stærð AðgangurLýsingSkráartegund 
Hanne Krage Carlsen-THESIS.pdf2.38 MBOpinnHeildartextiPDFSkoða/Opna