Skilvirkni eða jöfnuður? Þróun hugmyndarinnar um fjölbreytt rekstrarform í heilbrigðisþjónustu á vettvangi íslenskra stjórnmála

Abstract

Markmið þessarar ritsmíðar er að varpa ljósi á hugmyndina um fjölbreytt rekstrarform í heilbrigðisþjónustu. Þó að hugmyndin hafi reglulega komið fram á sjónarsviðið í íslenskum stjórnmálum á síðustu árum, þá er hún umdeild, enda hefur rekstur heilbrigðisþjónustunnar að mestu verið í höndum hins opinbera og hafa hugsanlegar breytingar á því formi vakið upp spurningar um einkavæðingu, sem ekki er almenn sátt um. Með hjálp kenninga í opinberri stefnumótun er hér leitast við að skýra þróun hugmyndarinnar í íslenskum stjórnmálum og svara því hvernig hún komst á dagskrá stjórnvalda með viljayfirlýsingu ríkisstjórnarinnar og lækna í byrjun árs 2015. Þá er rýnt í hugmyndina sjálfa og lagt mat á það hvað í henni felst og hvers vegna hún er jafn umdeild og raun ber vitni. Megin rannsóknartímabilið nær frá alþingiskosningum 2007 til þess tíma er viljayfirlýsingin kemur fram. Ferill hugmyndarinnar á vettvangi stjórnmálanna er rakinn og sýnt hvernig hugmyndin hefur ýmist verið í miklum forgangi eða algjörlega utan dagskrár. Færð eru rök fyrir því að það var ekki síst samstaða lækna sem ýtti hugmyndinni á dagskrá stjórnvalda á þessum tímapunkti. Þá er sýnt fram á að hugmyndin um fjölbreytt rekstrarform í heilbrigðisþjónustu kristalli spennu milli tveggja af megin markmiðum opinberrar stefnumótunar, jöfnuðar og skilvirkni, sem kunni að skýra hversu erfitt hefur reynst að ná samstöðu um málið í íslenskum stjórnmálum.