„... og með því gefið laginu íslenskan blæ, nokkuð harðan og fölan...“ Íslensk þjóðlög og þjóðlagasöfnun Bjarna Þorsteinssonar og Benedikts á Auðnum

Abstract

Bjarni Þorsteinsson prestur á Siglufirði safnaði íslenskum þjóðlögum á árabilinu 1880 til 1905 og gaf safn sitt út undir nafninu Íslenzk þjóðlög á árunum 1906-9. Þjóðlagasöfnun var safmofin annarri söfnun þjóðfræðaefnis í Evrópu á 18. og 19. öld en skipuleg söfnun þjóð­laga með uppskrift á nótum náði ekki fótfestu fyrr en á síðari hluta 19. aldar. Við söfn­un sína naut Bjarni aðstoðar fjölda meðsafnenda sem fundu fólk sem kunni þjóðlög og skráðu með nótum lög úr munnlegri geymd, og var það í fyrsta sinn sem slíkt er gert með skipu­legum hætti á Íslandi. Einn duglegasti meðsafnari Bjarna var Benedikt Jóns­son á Auðnum í Laxárdal. Hann sendi Bjarna samtals 115 lög og mörg þeirra voru prent­uð í Íslenzkum þjóðlögum eins og Benedikt sendi þau eða voru notuð sem stuðn­ings­heimild um önnur skyld lög í bókinni. Bjarni hlaut nokkra gagnrýni fyrir að vera ekki nógu duglegur að vinsa erlend lög úr safni sínu en einnig fyrir óvönduð vinnubrögð við upp­skrift og úrvinnslu þeirra gagna sem honum voru send. Farið er yfir söfnuna og úr­vinnsl­una og reynt að leggja mat á vinnubrögð Bjarna með samlestri gagna.