„Svona eru stelpur bara.“ Tengsl fjölmiðla og fyrirmynda við átröskunaráhættu, líkamsímynd og BMI-stuðul grunnskólanemenda

Abstract

Athuguð var tíðni áhættu fyrir átraskanir meðal 223 nemenda í 6. – 10. bekk í þremur grunnskólum á höfuðborgarsvæðinu. Einnig var athugað hverjar fyrirmyndir þeirra væru og tengsl hvortveggja við líkamsímynd, fjölmiðla¬notkun og BMI-þyngdarstuðul. BMI-stuðulinn var reiknaður út með því að mæla hæð og þyngd hvers nemanda. Megrunarþráhyggjukvarðinn var notaður til að kanna áhættu fyrir átraskanir en aðrar spurningar voru hannaðar af rannsakanda. Í ljós kom að 5,8% stúlkna og 1,2% drengja eru í áhættuhóp fyrir átraskanir og eftir því sem BMI-stuðull stúlkna hækkar eykst áhættan. Stúlkur í yngri bekkjunum mældust ekki í áhættuhópi fyrir átraskanir og er áhættan meðal stúlkna í 8. – 10. bekk þá 10%. Tengsl fundust milli átröskunareinkenna eins og að kasta upp og nota lyf til að stjórna þyngd og þess að vera í áhættuhópi. Stúlkur virðast ekki vera óánægðari en drengir með líkama sinn í heild en yfir helmingur stúlkna vill létta sig og 75% drengja vilja vera stæltari en þeir eru. Tengsl fundust á milli áhættu fyrir átraskanir og lestur fitness-tímarita en ekki við sjónvarpsáhorf. Mæður sem eru ósáttar við líkama sinn eiga frekar stúlkur í áhættuhópi og vilja drengir frekar en stúlkur breyta líkama sínum til að líta út eins og frægt fólk sem þeim voru sýndar myndir af. Yfir helmingur beggja kynja vilja líta út eins og fræga fólkið á myndunum og sýnir rannsóknin í heild flókið samspil fjölmiðla í tengslum við átraskanir. Í umræðukafla er rætt um nauðsyn frekari rannsókna á Íslandi, mikilvægi forvarna gegn átröskunum og hlutverk fjölmiðla og samfélagsins í heild við að breyta ríkjandi gildum.