Systems of Settlement Hierarchy: A study of Husby, Central Places, and Settlement in the Mälaren Region from an Archaeological Perspective

Abstract

The study of the settlement landscape of Late Iron Age, Viking Age, and Medieval Scandinavia has often focused on questions concerning the development of socio-political organization and its effect on the regional organization of settlement. In the Mälaren region in central Sweden scholars have relied on theoretical models of social and settlement hierarchy developed over nearly a century of discourse. The framework for these models was initially built on sparse literary, historical, and linguistic evidence, with archaeological material only being considered more systematically in recent decades, and then only in a secondary capacity. These considerations only being made to shed light on the existing theoretical framework. No general examination of the archaeological material has taken place to corroborate these models of settlement hierarchy based purely on an archaeological perspective. This thesis reviews the models of settlement hierarchy and social organization proposed for the Mälaren region in the Late Iron Age through Medieval Period and examines how they hold up in the face of the available archaeological evidence. It finds that while much more systematic archaeological research is necessary, the available evidence calls for a serious restructuring of these theoretical frameworks.Rannsóknir á landsháttum síðari hluta járnaldar, víkingaaldar og miðalda á Norðurlöndum hafa að stórum hluta miðað að því að varpa ljósi á álitamál um þróun valdakerfa og um áhrif þeirra á skipulag byggðar. Í kringum Löginn í miðhluta Svíðþjóðar hafa fræðimenn þróað hugmyndir um samfélags- og byggðaskipan fornaldar sem byggja á meir en aldarlöngum rannsóknum. Upphaflega byggðu þessar hugmyndir fyrst og fremst á örnefnum og fátæklegum ritheimildum, en á síðustu áratugum hafa fornleifar í vaxandi mæli verið teknar með í reikninginn. Þær hafa þó nær eingöngu verið notaðar til að varpa ljósi á þau líkön sem þróuð hafa verið, ekki til að þróa ný sem leggja til grundvallar heildstætt mat á hinum fornleifafræðilega vitnisburði. Í þessari ritgerð eru líkön um skipulag byggðar og samfélags í Lagardalnum á seinni hluta járnaldar til miðalda tekin til skoðunar og athugað hvernig þeim reiðir af í ljósi þeirra fornleifafræðilegu vísbendinga sem fyrir liggja. Niðurstaðan er sú að þó að mikið vanti enn upp á að fornleifarnar gefi skýra mynd af þróun mála þá sýni þær að fyrirliggjandi líkön eru alls ófullnægjandi.