Sjálfstæðisbarátta Skota. Aðdragandi og ástæður þjóðaratkvæðagreiðslunnar um sjálfstæði Skotlands 18. september 2014

Abstract

Þann 18. september 2014 gengu íbúar Skotlands að kjörborðinu til þess að greiða atkvæði um hvort Skotland ætti að verða sjálfstætt ríki. Í þessari ritgerð er leitast við að svara eftirfarandi spurningu: Hvernig atvikaðist það að þjóðaratkvæðagreiðsla um sjálfstætt Skotland komst á dagskrá í breskum stjórnmálum? Til þess að svara spurningunni er farið yfir kenningar um þjóðernishyggju, stöðu Skotlands innan Bretlands frá sambandssáttmála Englands og Skotlands árið 1707 og þátttöku Skota í útþenslu breska heimsveldisins. Ítarlega er farið yfir sögu skoskra stjórnmála frá 1945 og leitað orsakasambands til útskýringar á uppgangi skoskrar þjóðernishyggju og auknum kröfum um sjálfstjórn Skota. Ritgerðin byggir á fyrirliggjandi heimildum og rannsóknum. Helstu niðurstöður hennar eru að gagnrýni Skota á bæði efnahagslegar og félagslegar aðgerðir breskra stjórnvalda á síðari hluta 20. aldar, efasemdir um lýðræðislegt umboð breskra stjórnvalda til þess að fara með völdin í Skotlandi og óánægja með stóru bresku flokkana, sérstaklega Verkamannaflokkinn, hafi leitt til þess að Skoski þjóðarflokkurinn (SNP) varð ráðandi afl í skoskum stjórnmálum. Yfirburðastaða SNP í skoskum stjórnmálum gerði það að verkum að ómögulegt var fyrir bresk stjórnvöld að hunsa kröfu flokksins um þjóðaratkvæðagreiðslu um sjálftstæði Skotlands.