Áhrif upplýsingarinnar sem koma fram í völdum ritum um veraldleg efni eftir aðra Íslendinga en Magnús Stephensen frá tímabilinu 1796-1820

Abstract

Markmið þessarar ritgerðar er að fjalla um áhrif upplýsingarinnar á Íslandi eins og þau birtast í völdum ritum frá árunum 1796‒1820. Í upphafi þessa tímabils færðist forysta íslensku upplýsingarinnar meira inn í landið, nánar tiltekið í hendur Landsuppfræðingarfélagsins með Magnúsar Stephensen fremstan í flokki. Efni ritgerðarinnar takmarkast þó við aðra höfunda en Magnús sjálfan, í ljósi þess hve mikið hefur verið fjallað um hans verk nú þegar. Rannsóknin felst í því að skoða áhrif upplýsingarinnar í ljósi hugmyndafræði stefnunnar og algengra efnissviða sem við hana eru kenndar. Til umfjöllunar eru verk þeirra Hannesar Finnssonar, Sveins Pálssonar, Odds Hjaltalín og Bjarna Arngrímssonar en allir eiga þeir það sameiginlegt að hafa lagt lóð sín á vogarskálar stefnunnar. Í inngangskaflanum eru meginþáttum erlends og innlends baksviðs stefnunnar gerð skil í nokkuð löngu máli. Að því loknu hefst greining frumheimildanna, sem flokkaðar eru niður í kafla sem standa fyrir tiltekin efnissvið: framfarahyggju, siðræn gildi í uppeldi, heilbrigðismál, náttúruvísindi, garðyrkju og hjátrú.