Forysta og þjálfun íþróttaliða. Þjálfarinn sem leiðtogi: forystuþættir og hlutverk

Abstract

Leiðtogar hafa verið til allt frá manna minnum og þá er að finna á flestum sviðum samfélagsins. Leiðtoga er að finna í íþróttum eins og annars staðar og eru þjálfarar í liðsíþróttum leiðtogar sinna liða. Viðfangsefni verkefnisins er að varpa ljósi á þjálfara sem leiðtoga og draga fram þau hlutverk og þá forystuþætti sem þeir leggja áherslu á og var þetta jafnframt rannsóknarspurning verkefnisins. Viðfangsefnið var einnig skoðað í fræðilegu ljósi og gerð var grein fyrir ýmsum leiðtogakenningum og þær tengdar við rannsóknarefnið.Gerð var eigindleg rannsókn þar sem rætt var við fjóra þjálfara hópíþróttaliða sem hafa náð afar góðum árangri með þau lið sem þeir hafa þjálfað. Notast var við fyrirbærafræðilega rannsóknaraðferð en hún hentar vel til að fá djúpan skilning á upplifun og reynslu viðmælenda. Ef mið er tekið af svörum og skoðunum viðmælenda þá gefa þær niðurstöður til kynna að nokkrir þættir standi uppúr við þjálfun íþróttaliða. Þjálfarinn sinnir bæði stjórnunarhlutverki og leiðtogahlutverki. Hann leiðir liðið og gefur því ákveðna framtíðarsýn og stefnu og til þess að komast í mark þarf að sinna stjórnunarlegum hlutverkum eins og að setja markmið, skipuleggja og framkvæma. Mikilvægt er að þjálfarinn láti sig leikmenn varða, hlusti á þá og gefi þeim tækifæri á að tjá sínar skoðanir og viðra sín sjónarmið. Samvinna er lykilatriði sem viðmælendur leggja mikla áherslu á og þjálfarinn gegnir einnig hlutverki þegar kemur að hvatningu leikmanna. Þá kom fram að það skiptir máli að meta aðstæður og hópinn hverju sinni en mismunandi aðstæður og fylgjendahópur krefst mismunandi forystueiginleika. Félagsleg tengsl innan hópsins skipta miklu máli en þó þurfa þjálfarar að halda ákveðinni fjarlægð á milli sín og leikmanna til að gæta jafnræðis og að hlutverk séu skýr. Þeir þættir sem viðmælendur leggja áherslu á benda til þess að þjálfarar tileinki sér bæði eiginleika framkvæmdar- og umbreytingarleiðtoga, ásamt ákveðnum þáttum ósvikinnar forystu. Helstu persónulegu einkennin sem virtust einkenna þjálfarana voru kappsemi og ástríða.