Ekki bíða þar til þeir eru farnir. Um yfirfærslu þekkingar frá starfsmönnum sem eru að hætta sökum aldurs

Abstract

Starfsfólk á íslenska vinnumarkaðnum er að eldast og á næstu árum er stór kynslóð reynslumikilla einstaklinga að fara að hætta störfum sökum aldurs. Þessir einstaklingar hafa margir hverjir áratuga starfsreynslu hjá sínum fyrirtækjum og hafa öðlast sérþekkingu á starfsemi þess. Til að missa ekki þessa mikilvæga þekkingu frá sér þurfa fyrirtækin að þróa aðferðir til að yfirfæra þekkinguna með árangursríkum hætti frá eldri starfsmönnum til þeirra yngri. Markmið rannsóknar var að skoða hvernig íslensk orkufyrirtæki standa að yfirfærslu þekkingar eldri starfsmanna til þeirra yngri áður en þeir hætta störfum. Einnig var rannsókninni ætlað að skoða viðhorf uppgangskynslóðar og X-kynslóðar til þeirra aðferða, hvata og hindrana sem þær telja að hafi áhrif á yfirfærslu þekkingar frá uppgangskynslóðinni til X-kynslóðar. Rannsóknin var framkvæmd í þremur orkufyrirtækjum og rætt var við 18 starfsmenn sem voru annað hvort verkfræðingar, tæknifræðingar eða stjórnendur. Eigindleg aðferðafræði var notuð við framkvæmd rannsóknarinnar og markvisst úrtak notað við val bæði á fyrirtækjum og viðmælendum. Helstu niðurstöður sýndu að íslensk orkufyrirtæki eru að vinna að einhverju leyti að yfirfærslu þekkingar eldri starfsmanna til þeirra yngri, en ekki nógu markvisst. Besta aðferðin við yfirfærslu þekkingar var að eldri og yngri ynnu saman í verkefni. Vilji til að miðla, traust og gott samband milli þess eldri og yngri og nálægðin hvor við annan þarf að vera til staðar til að yfirfærslan gangi vel fyrir sig. Einnig þyrftu stjórnendur að hvetja meira til miðlunar. Helstu hindranirnar voru tímaskortur, verkefnaálag, vöntun á markvissara verklagi og að sumir eldri voru ekki að miðla þekkingu. Ekki var mikill munur á viðhorfi kynslóðanna til þeirra þátta sem snúa að yfirfærslu þekkingar. Uppgangskynslóðin sýndi áhuga á að miðla meira og taldi yngri starfsmenn ekki leita til sín í nægilegum mæli. X-kynslóðin vildi spyrja og leita ráða í tengslum við verkefni þegar hentaði. Þessi ólíka upplifun kynslóðanna hvor á annarri gæti falið í sér hindrun við þekkingarmiðlun. Mikilvægt er að fyrirtæki átti sig á að yfirfærsla þekkingar er mjög persónulegt ferli sem þarfnast opinnar umræðu og meðvitund allra aðila til að árangur náist.

The Icelandic labour market is growing older and in the next few years a large generation of experienced individuals is about to retire. Many of them have worked at their companies for decades and have acquired specialised knowledge in their operation. If these companies are not to lose this important knowledge, they have to develop methods to efficiently transfer this knowledge from older employees to the younger.The research objective was to examine how Icelandic companies in the energy sector transfer knowledge from older employees to the younger before they retire. The research also sets out to examine the attitudes of the Baby boomer generation and Generation X towards the methods, incentives and obstacles they believe to be influential in relationto the transfer of knowledge from the Baby boomer generation to Generation X. The research was conducted in three companies in the energy sector and includes interviews with 18 employees who were working as engineers or managers. Qualitative methods were used in this research and the companies and employees were selected by purposive sampling.The results showed that Icelandic energy companies are to some extent actively transferring knowledge from older employees to the younger, but not systematically enough. The best method of transferring knowledge was to have the older and the younger work together on a project. The willingness to communicate, trust, a good relationship and proximity between the older and the younger are necessary for the transfer to be successful. Managers also need to encourage sharing of knowledge. Themain obstacles were lack of time, workload, lack of process to transfer knowledge and the resistance of some older ones to transfer knowledge. There was not a discernible difference between the generations in their attitudes towards various aspects of the transfer of knowledge. Baby boomer employees expressed their willingness to share their knowledge more than they did and felt that the younger did not approach them enough. Generation X employees wanted to ask and seek advice through projects at their convenience. This different experience of the generations could be an obstacle to transferring knowledge. It is important for companies to realise how personal the process of transfer of knowledge is, which needs to be discussed more openly and consciously among all those concerned for the process to be successful.