Hefndarklám : er þörf á sérstöku refsiákvæði ?

Abstract

Svonefnt hefndarklám, dreifing kynferðislegs myndefnis af einstaklingi án hans samþykkis, er vaxandi vandamál. Í þessari ritgerð er fjallað um ýmsar hliðar málsins. Verknaðurinn er skilgreindur, metnar afleiðingar hans á þolendur og reynt að greina helstu ástæður gerenda. Höfundur framkvæmdi eigindlega rannsókn með viðtölum við þolendur hefndarkláms hérlendis, þar sem fram koma alvarlegar afleiðingar brotanna. Þá er fjallað um dómaframkvæmd, en fjórir dómar hafa fallið í hefndarklámsmálum hérlendis. Skoðað er með hvaða hætti dómstólar hafa heimfært verknaðinn undir refsiákvæði almennra hegningarlaga, þá einkum 209. gr. og 233. gr. b. laganna. Einnig er greint fyrirliggjandi frumvarp til laga, þar sem lagt er til að hefndarklám verði gert að sérstöku refsiákvæði í hegningarlögum. Ennfremur er að finna í ritgerðinni ítarlega yfirferð á erlendri löggjöf á þessu sviði, þá ekki síst í Bandaríkjunum. Opinberri umræðu um þessi mál er gerð skil, einkum framlagi íslenskra fjölmiðla. Leitast er við að svara spurningunni hvort þörf sé á sérstöku refsiákvæði um hefndarklám í íslenskri löggjöf. Fræðimönnum og sérfræðingum ber ekki saman um það. Hvorki þörfina né efni slíkra sértækra úrræða í íslenskri löggjöf. Annars vegar eru þau sjónarmið uppi að gildandi lög veiti þolendum brotanna ekki nægilega réttarvernd. Hins vegar er því haldið fram að Hæstiréttur hafi nú þegar með nýlegum dómafordæmum sýnt fram á að á þessum brotum sé tekið með viðhlítandi hætti. Um þessi álitamál og önnur tengd er fjallað með ítarlegum og fræðilegum hætti.

Revenge porn, the distribution of photographs or footage of a sexual nature without the permission of the persons in question, is of growing concern. This essay looks at this topic from different angles. The act itself is defined, the effect it has on the victim is examined as well as the perpetrator´s main reasons for committing the act. The author performed a qualitative investigation by interviewing victims of revenge porn here in Iceland, which revealed the severity of the consequences of these acts. It also features domestic case law, as four rulings have been passed concerning revenge porn. The author also looks into how the courts have made adjustments so the act can fit the sanction associated with the general penal code, in particular articles 209 and 233 thereof. An analysis is made of a bill awaiting the attention of the legislator, wherein it is proposed that revenge porn be made to have specific sanctions in the penal code. Furthermore, the essay explores in detail the law concerning these matters in other countries, in particular the United States. Public discussion is also scrutinised, especially the part played by the domestic media. The author tries to answer the question of whether or not there is a need for a specific sanction pertaining to revenge porn in the Icelandic legislation. Academics and specialists do not concur on this point, be it concerning the need or the content of such a specialised remedy in Icelandic legislation. On the one hand it is stated that current legislation does not offer the victim enough legal protection and on the other that the Supreme Court has already established legal president that shows that an act of this sort will be dealt with in a satisfactory manner. These issues and others pertaining to the matter are discussed in this essay in a detailed and academic manner.