Skák og mát. Dægradvöl í miðaldaklaustrum á Íslandi

Abstract

Hér á eftir verður fjallað um dægradvöl í kaþólskum klaustrum á Íslandi í ljósi þeirra gripa sem hafa fundist við fornleifarannsóknir. Notast verður við fornleifarannsóknir sem hafa verið gerðar á þremur klaustrum á Íslandi til þessa: á Kirkjubæjarklaustri, á Skriðuklaustri og á Viðeyjarklaustri. Fyrst verður fjallað um efnismenningu og samspil efnis og efnisveruleika í tengslum við dægrastyttingu í klaustrum. Aðaláhersla verður lögð á gripi sem tengjast ýmiskonar borðspilum, þ.e. taflmenn, taflborð, kotrur og teninga, en gerð verður efnislýsing á þessum gripaflokkum. Einnig verður fjallað um þær gerðir borðspila sem algengust eru í fornleifum, þ.e. hnefatafl, kotruspil og skák. Auk þess að notast við fornleifarannsóknir verður stuðst við ritaðar heimildir í sambandi við afþreyingu fólksins í landinu á miðöldum og síðar. Að lokum verður fjallað stuttlega um tvíræðni gripa og táknræna merkingu þeirra.