Hvers vegna greiða atvinnurekendur svört laun? : er skammvinnur vermir að pissa í skó?

Abstract

Tilgangur þessarar rannsóknar var að skoða aðstæður, og ástæður þess að atvinnurekendur ráða til sín starfsfólk og greiða þeim svört laun. Það er mikil áhætta sem launagreiðandi tekur með því að greiða starfsmanni svört laun. Ávinningur er sannarlega einhver á því tímabili sem svört laun eru greidd því þá sleppir launagreiðandi að greiða launatengdu gjöldin. Launþeginn fer á mis við mótframlag launagreiðanda í lífeyrissjóð. Það er hins vegar kostnaðarsamt fyrir atvinnurekanda þegar upp kemst um svikin. Ekki er um eiginlega sektargreiðslu svo framarlega sem atvinnurekandi fylgir tilmælum um leiðréttingu. Notast var við eigindlegar rannsóknaraðferðir og rætt var við tvo launagreiðendur undir nafnleynd sem hafa greitt starfsmönnum sínum svört laun og þeirra reynsla er sú að það var erfitt að útvega peningaseðla til að greiða launin. Einnig var rætt við tvo starfsmenn á eftirlitssviði ríkisskattstjóra og þar er gríðarlega mikið starf unnið til þess að koma fyrirtækjum sem hafa farið út af brautinni inn á hana aftur, en því fylgir kostnaður. Það er því niðurstaða rannsóknar að ástæða fyrir svörtum launagreiðslum er oft vegna þrýstings frá starfsmönnum, vanþekking atvinnurekanda og óttaleysi gagnvart yfirvöldum. Það kom svo í ljós að það er vissulega skammvinnur vermir að pissa í skóinn sinn því fjárhagslegi ávinningurinn þurrkast út ef upp kemst um svikin.