Tengslanet í opinberri stjórnsýslu. Stjórnsýsluleg staða Fjármálaeftirlitsins og lýðræðisleg ábyrgð

Abstract

Í þessari ritsmíð er Fjármálaeftirlitið til umfjöllunar. Í stærra samhengi er markmiðið að draga lærdóm af því hvernig tengslanet í opinberri stjórnsýslu verða til, hvað einkennir þau og hvernig lýðræðislegu umboði og ábyrgð er háttað í vinnu þeirra. Meginmarkmið og tilgangur með rannsókninni er að skilja Fjármálaeftirlitið sem stjórntæki hins opinbera og tengslanetið sem myndast hefur um það. Þá er áhersla lögð á það hvernig lýðræðislegu umboði og fyrirsvari er háttað í tengslanetinu um Fjármálaeftirlitið.Notuð er aðferðafræði eigindlegra tilviksrannsókna en meginrannsóknaraðferðin er greining á fyrirliggjandi heimildum um Fjármálaeftirlitið og fjármálastarfsemi á Íslandi.Gögnin eru skoðuð í ljósi umboðskenninga, stjórntækjakenninga og tengslanetakenninga og þannig leitast við að varpa nýrri sýn á viðfangsefnið. Við greiningu á Fjármálaeftirlitinu er stuðst við greiningarramma Koliba, Zeek og Mia á tengslanetum í opinberri stjórnsýslu. Aðeins er litið til atriða sem gagnlegt er að skoða í fræðilegu samhengi til fá nýja mynd á Fjármálaeftirlitið sem stjórntæki og tengslanetið sem myndast hefur um það.Niðurstöður sýna að Fjármálaeftirlitið er lögbundin, sjálfstæð ríkisstofnun sem búin var til í kringum beitingu opinbers stjórntækis, hagrænnar reglusetningar. Færð eru rök fyrir því að tengslanet, eins og það er skilgreint af Koliba, Zeek og Mia, hafi myndast um Fjármálaeftirlitið. Þá eru færð rök fyrir því að þar sem Fjármálaeftirlitið er sjálfstæð stofnun er það ekki, nema í mjög víðum og almennum skilningi, hluti þeirrar umboðskeðju sem tryggja á almennt aðhald um meðferð valds og lýðræðislega og pólitíska ábyrgð. Þrátt fyrir það sýna niðurstöður að Fjármálaeftirlitið hefur sterkt lýðræðislegt akkeri.

The Financial Supervisory Authority of Iceland (FSA) is the subject of this thesis. The aim of this thesis, in a wider context is to understand and determine the way in which governance networks in public administration are established and to recognize their characteristics. Emphasis is placed on the structure of governance networks in regards to democratic accountability. The main objective of this study is to highlight the role of the FSA as a tool of government and the structure of the governance network formed around the agency.This study is based on an analytical model constructed by Koliba, Zeek and Mia to analyze governance networks in the sphere of public administration and public policy. A case study approach is applied but the review and analysis of available sources on the FSA and financial activities in Iceland are utilized as a main source. When analyzing the governance network, the analytical framework by Koliba, Zeek and Mia is used to identify its functions and dynamics. Only data relative to the context is employed to shed light on the FSA as a tool of government and the resulting governance network created.The main results of the study demonstrate that the FSA is an idependent government agency established adjacent to the application of economic regulation. It is argued that a governance network, as it is defined by Koliba, Zeek and Mia, has been structured around the FSA. Thus, it is argued that since the FSA is an independent agency, it is not a link in the chain of delegation ensuring democratic and political accountability, except in a broader and general sense. Nevertheless, the findings reveal that the FSA possesses a strong democratic anchorage.