Geðheilbrigðisþjónusta við aldraða: Úrræði, löggjöf og stefnumótun á Íslandi

Abstract

Öldruðum einstaklingum fjölgar stöðugt í heiminum og um leið fjölgar þeim sem þurfa á þjónustu að halda, svo sem geðheilbrigðisþjónustu. Í ritgerðinni verður fjallað um hvaða úrræði í geðheilbrigðisþjónustu eru í boði fyrir aldraða og hvaða starfi félagsráðgjafar sinna á sviðinu. Þá verður jafnframt farið yfir núgildandi löggjöf í málaflokknum og hvaða stefna hefur verið sett til framtíðar um hann. Helstu niðurstöðurnar voru þær að aðeins eru tvö úrræði á Íslandi sérstaklega ætluð öldruðum einstaklingum með geðheilbrigðisvanda. Annars vegar Hjúkrunarheimilið Fellsendi og hins vegar ein eining á Hjúkrunarheimilinu Mörk. Þá eru tvær sérhæfðar geðdeildir á landinu á Geðsviði Landspítala og Geðdeild Sjúkrahússins á Akureyri sem aldraðir geta sótt þjónustu til. Félagsráðgjafar veita öldruðum einstaklingum félagsráðgjöf og eru málsvarar og stuðningsaðilar þeirra. Þeir starfa meðal annars við sérhæfða meðferðarvinnu á Geðsviði Landspítala, þar sem þeir taka á móti einstaklingum, hópum og fjölskyldum. Á Íslandi eru lög um málefni aldraðra, en þó eru ekki sérstök lög sem huga að geðheilbrigðisþjónustu. Geðheilbrigðisþjónusta hefur verið mikið til umfjöllunar seinustu ár og var meðal annars sett fram á 145. löggjafarþingi 2015-2016 tillaga til þingsályktunar um stefnu og aðgerðaráætlun í geðheilbrigðismálum til fjögurra ára. Þá hefur umræðan einnig beinst sérstaklega að geðheilbrigðisþjónustu við aldraða og var lagt fram í Skýrslu stýrihóps um stefnumótun í málefnum aldraðra til ársins 2015 að hefja stefnubundna uppbyggingu á geðheilbrigðisþjónustu fyrir aldraða.