Hugmyndir um mun á mönnum og menningu eftir héruðum á Íslandi 1750-1850

Abstract

Skrifað hefur verið um einstaklinga, hópa og þjóðir og þeim gefnar einkunnir en skoðanir á slíkum hópum má finna í ferðabókum manna sem rannsökuðu óþekktar slóðir í öðrum löndum eða héruðum. Í þessari ritgerð verður farið yfir skoðanir á Íslendingum í bæði íslenskum og erlendum ferðabókum á tímabilinu 1750 til 1850 en áhuginn á landinu fór vaxandi á tímabilinu. Þær hugmyndir og skoðanir sem birtast í þessum bókum eru athyglisverðar fyrir þær sakir að þær sýna misjafnar hugmyndir og skoðanir manna frá ólíkum menningarheimum á íbúum landsins. Markmið ritgerðarinnar er að komast að því hvort og hvaða hugmyndir hafi verið á landinu varðandi mun á mönnum og menningu eftir héruðum á Íslandi. Rannsóknin er áhugaverð í ljósi þess að erlendir ferðalangar álitu gjarnan að allir Íslendingar bæru sameiginleg sérkenni meðan Íslendingar höfðu sjálfir ákveðnar hugmyndir um héraðamun á landinu. Í slíkum skoðunum var íbúum landsins og einstakra héraða eignuð ákveðin sérkenni.Ritgerðinni er skipt upp í níu kafla eftir efnisþáttunum: sögulegur bakgrunnur; útlit og líkamsvöxtur; skapsmunir, hugarfar og lundarfar; málfar; híbýli og hreinlæti; mataræði; klæðnaður; vinna og verkleg kunnátta; skemmtanir. Þá verða skoðanir og hugmyndir ferðalanga og annarra um Íslendinga og héraðamun á landinu metnar og bornar saman með tilliti til ofangreindra efnisþátta. Niðurstöður ritgerðarinnar eru þær að hugmyndir um héraðamun á mönnum og menningu hafi verið til staðar á Íslandi.