Hættuleg aðferð í skilningi 2. mgr. 218. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Þegar ekki hlýst stórfellt líkams- eða heilsutjón af árás

Abstract

Líkamsárásir eru taldar með þeim alvarlegstu afbrotum sem framin eru og geta afleiðingar slíkra árása haft bæði alvarleg og varanleg áhrif á líkama og líðan þeirra sem fyrir þeim verða. Þegar metið er hversu alvarleg árás er, er ekki alltaf nóg að líta til þeirra afleiðinga sem af árásinni hljótast heldur verður einnig að líta til þeirrar aðferðar sem notuð var við hana. Segja má að líkamsárásir á Íslandi skiptist í þrjá flokka, minniháttar líkamsárás og stórfellda líkamsárás sem skiptis svo í tvo flokka. Þegar um minniháttar líkamsárás er að ræða eruáverkar oft ekki miklir eða hafa ekki alvarlegt eða varanlegt tjón í för með sér þrátt fyrir að árásin kunni að hafa verið nokkuð harkaleg. Þegar um stórfellda líkamsárás er að ræða getur verið um að ræða árás sem hefur alvarlegar eða varnlegar afleiðingar í för með sér fyrir þannsem fyrir henni varð eða þá að árás hafi verið talin sértstaklega hættuleg vegna þeirrar aðferðar eða þess tækis sem notað var við hana þrátt fyrir að afleiðingar hafi ekki verið miklar.Í þessari ritgerð verður gerð grein fyrir líkamsárásarákvæðum almennra hegningarlaga nr. 19/1940, hér eftir skammstöfuð hgl., það er 217. gr. hgl. um minniháttar líkamsárás og 218. gr. hgl. um stórfellda líkamsárás og mörkin sem myndast hafa á milli ákvæðana með sérstaka áherslu á 2. mgr. 218. gr. hgl. Skoðaðar verða reglur sem myndast hafa með dómaframkvæmd um beitingu 2. mgr. 218. gr. hgl. Lögð verður áhersla á dóma um líkamsárásir þar sem dæmt er samkvæmt 2. mgr. 218. gr. hgl. vegna þeirra aðferðar, þar á meðal tækja, sem notuð er við árás en afleiðingar árásar ollu ekki alvarlegur eða varanlegu líkams- eða heilsufarstjóni. Einnig verða skoðaðir dómar þar sem 2. mgr. 218. gr. hgl. er notuð með öðrum ákvæðum hgl. vegna þeirrar aðferðar sem notuð er. Verður að litlu leyti fjallað um danskar-, norskar- og sænskar réttarreglur og þeim fléttað inn í umfjöllunina.Ritgerðin skiptist þannig niður að í 2. kafla verður farið mjög stutt yfir réttarsögulega þróun. Í 3. kafla verður fjallað um lögbundnar refsiheimildir og farið yfir almenn refsiskilyrði samkvæmt lögunum og ásetningsstig. Í 4. kafla verður farið yfir helstu breytingar sem orðiðhafa á líkamsárásarákvæðum hgl. og þær reglur sem myndast hafa um mörkin á milli ákvæðanna. Í 5. kafla verður farið yfir nokkra dóma Hæstaréttar Íslands til að sýna notkun 2. mgr. 218. gr. hgl. í framkvæmd þegar árás er framin með hættulegri aðferð en hefur ekki í för með sér varanlegt líkams- eða heilsutjón. Fjallað verður almennt um hvað felst í hættulegri aðferð í skilningi 2. mgr. 218. gr. hgl og nokkrar hættulegar aðferðir skoðaðar, það er þegar árás beinist að höfði, hættulegu tæki eða vopni er beitt við árás, brotaþoli er tekinn hálstaki og þegar fleiri en tveir ráðast saman gegn einum. Í 6. kafla verður fjallað um samsettar brotalýsingar, það er þegar 2. mgr. 218. gr. hgl. er beitt ásamt öðrum ákvæðum hgl. vegna þeirrar aðferðar sem notuð er eða hún látin víkja fyrir þeim. Verður einungis fjallað um samsettar brotalýsingar 2. mgr. 218. gr. hgl. með 211. gr. og 194. gr. hgl. Í 7. kafla verður svo farið yfir helstu niðurstöður.