Mat á árangri háskóla: Listar „bestu“ háskóla heims

Abstract

Samhliða vaxandi markaðsvæðingu og alþjóðasamkeppni í háskólaumhverfinu hafa alþjóðleg mælitæki sem meta árangur háskóla, svo sem listar „bestu“ háskóla heims, hlotið mikla athygli. Í fræðilegri samantekt í verkefni þessu er farið yfir þá þróun sem hefur átt sér stað undanfarna áratugi í háskólaumhverfinu, en þar á meðal er vaxandi áhersla á árangur. Í kjölfarið eru þrjú áhrifarík mælitæki á árangur háskóla greind (THE, ARWU og QS). Eiginleikar þeirra mælikvarða sem mælitækin nota eru greindir út frá nokkrum forsendum. Einnig er staða íslenskra háskóla á alþjóðlegum mælitækjum skoðuð. Við mat á árangri leggja mælitækin almennt megináherslu á mælikvarða er snúa að rannsóknum og sum leggja einnig mikla áherslu á orðspor, en lítil áhersla er lögð á önnur svið háskólastarfs svo sem kennslu. Mælitækin hafa verið gagnrýnd fyrir aðferðafræði og bent hefur verið á ýmsa veikleika þeirra og skort á vísindalegum vinnubrögðum. Þau taka almennt ekki tillit til mismunandi háskóla eða ólíkra markmiða þeirra og hlutverka. Svo virðist einnig sem undirliggjandi breytur sem háskólar hafa litla sem enga stjórn á, geti haft þó nokkur áhrif á röðun háskóla á listana. Mælitækin hafa hins vegar fest sig í sessi og þau hafa töluverð áhrif, meðal annars á stjórnvöld og stjórnendur háskóla. Því er mjög mikilvægt að allir þeir sem koma að ákvörðunum í umhverfi háskóla séu meðvitaðir um áhrif þeirra, aðferðafræði og veikleika.

As the university environment has become more market-led and globally competitive, the international ranking systems rating university performance and listing the ‘best’ universities, have attracted great attention. The academic review in this thesis explores recent developments in the university environment, including a growing emphasis on results. Following the academic review, three lists of ‘best’ university ranking will be analysed (THE, ARWU and QS). The qualities of the measurements of each list are analysed according to certain criteria. In addition, the standing of Icelandic universities within global rankings will be examined. In general, the rankings mainly emphasise measurements on academic research work, and some also emphasise university reputation, above other university roles such as teaching. The rankings have been criticised for their methodologies, various weaknesses, and lack of scientific approach. Rankings do not, in general, consider the diversity of universities or their various goals and different roles. Also, some variables that are not within each university’s sphere of influence, can seemingly have some input in their position in the rankings. However, these rankings lists are by now well established and they seem to have considerable influence within the university landscape, these include on governments and university managers. It is therefore of great importance that all of those involved in decision making in the university environment are aware of their influence, methodologies and weaknesses.