Sálfélagsleg líðan hjá fullorðnum einstaklingum eftir innanskúmsblæðingu: Kerfisbundið fræðilegt yfirlit

Abstract

Bakgrunnur: Meðalaldur fólks þegar það fær sjálfssprottna innanskúmsblæðingu (SIB) er 50-55 ár. Þetta er mun lægri meðaldur en sést í öðrum tegundum heilablóðfalla. Strax frá upphafi áfalls og næstu vikur þar á eftir standa sjúklingar andspænis ógnandi einkennum sem lita framtíðina óvissu. Þrátt fyrir að tækniframfarir í læknavísindum hafi aukið lífslíkur og dregið úr fötlun, snúa margir sjúklingar ekki aftur til vinnu og eiga erfitt með að ná eðlilegum takti í ys og þys hversdagsins. Þessa erfiðleika má ekki aðeins rekja til takmarkaðrar líkamlegrar færni heldur hafa einkenni s.s þreyta, kvíði, þunglyndi og áfallastreituröskun mikil áhrif á sálfélagslega líðan einstaklinga með SIB. Þannig hefur verið sýnt fram á margvíslegar sálfélagslegar áskoranir sem einstaklingar með SIB og aðstandendur þeirra standa frammi fyrir en engin rannsókn hefur verið gerð á heildarmynd sálfélagslegra áskorana og algengi þeirra né bent á viðeigandi hjúkrunaríhlutanir. Markmið: (i) Samþætta þekkingu um einkenni sem hafa áhrif á sálfélagslega líðan sjúklinga með SIB og aðstandenda þeirra að liðnum þremur mánuðum eða síðar eftir SIB; (ii) lýsa tíðni algengra sálfélagslegra einkenna sem hafa áhrif á sjúklinga sem fengið hafa SIB og búa heima og (iii) koma auga á þekkingu og hjúkrunaríhlutanir og benda á framtíðarrannsóknir á þessu viðfangsefni.Aðferð: Rannsóknasnið: Kerfisbundið fræðilegt yfirlit sem nær yfir allir tegundar rannsókna; megindlegar, eigindlegar og blandaðar. Stuðst var við aðferð Joanna Briggs stofnunarinnar (JBI Reviewers‘s Manual, 2017) og einnig var PRISMA yfirlýsingin höfð til hliðsjónar við framsetningu niðurstaðna. Leit: Næm leitarskilyrði voru sett fram og síðan var leitað í PubMed og CINAHL að greinum birtum frá janúar 2007 til og með september 2017. Skimun: Allar greinar, titlar og útdrættir, sem fundust við leitina voru skimaðir af tveimur rannsóknaraðilum til að meta hvort efnið uppfyllti inntökuskilyrði. Mat á veikleika rannsókna: Til að meta veikleika í hverri rannsókn voru notaðir gátlistar frá JBI; MAStARI og QARI. Tveir rannsóknaraðilar framkvæmdu matið hvor í sínu lagi. Samhljóða niðurstaða var fengin með umræðu. Gagnaútdráttur og greining: Fyrirfram skilgreind rannsóknargögn voru dregin fram í greinunum, niðurstöður samþættar með lýsandi frásögn með „matrix“ aðferð.Niðurstöður: 35 greinar voru með í yfirlitinu, 30 af þeim voru megindlegar rannsóknir, tvær rannsóknir voru með blandaðri aðferð og þrjár voru eigindlegar rannsóknir. Engin íhlutunarrannsókn fannst. Sjúklingar voru alls 5028 og aðstandendur 127 í rannsóknarhópunum. Sálfélagsleg vandamál voru misalvarleg en alltaf til staðar hjá rúmlega helmingi einstaklinga á öllum tímapunktum eftir SIB (spönn 3 mánuðir til 20 ár). Algengustu áskoranir voru að snúa aftur til vinnu og halda aftur til fyrri tómstunda, áfallastreituröskun, þunglyndi og kvíði. Verkir, svefntruflanir, seinkað vinnsluminni, minnistruflanir og þreyta voru einnig mikilvægir þættir sem höfðu áhrif á sálfélagslega virkni. Ályktun: Niðurstöður undirstrika bráða þörf fyrir að bregðast við sálfélagslegum áskorunum sem sjúklingar með SIB og aðstandendur þeirra standa frammi fyrir, til dæmis að þróa markvissar matsaðferðir, eftirfylgni og upplýsingargjöf. Hjúkrunarfræðingar ættu að vera undirbúnir fyrir samtal við sjúklinga og aðstandendur um sálfélagslega líðan þeirra og geta þróað verklagsreglur um hjúkrunarúrræði. Framtíðarrannsóknir ættu að beinast að íhlutunarrannsóknum.

Background: With a mean age of 50-55 years of age at onset, subarachnoid hemorrhage (SAH) occurs in a younger population than seen in other types of stroke. Immediately from the onset of the bleed and throughout the first weeks, patients often encounter threatening symptoms which makes them uncertain about the prospective of their future. Although improvement in treatments within the last decade have resulted in better survival and less handicaps, many patients do not return to work and have difficulties regaining a normal pace in daily life, not only due to functional limitations but also because of fatigue, anxiety, depression, post-traumatic stress and associated symptoms. Many research studies have been conducted to display various psychosocial challenges encountered by patients and their relatives, however no study have yet provided a collated profile of psychosocial challenges and their prevalence. Objectives: The main aims were to (i) synthesize knowledge about symptoms affecting the psychosocial functioning of patients with SAH and their relatives when more than three months have elapsed after the bleed; (ii) to describe the prevalence of common psychosocial symptoms affecting patients living at home, and (iii) to identify knowledge and implications for nursing practice and research. Method: Design: A systematic review of qualitative and quantitative studies. The Joanna Briggs Institute (JBI) Reviewer’s handbook guided the review and recommendations from the PRISMA statement were used to provide clarity in the presentation of results. Search: Sensitive search terms were established and implemented in PubMed and CINAHL for articles published between January 2007 until September 2017. Screening for inclusion: All hits, abstracts and articles were screened by two reviewers for eligibility. Risk of bias: To evaluate risk of bias within each included study we used relevant check lists from JBI; MAStARI and QARI. This evaluation was conducted in a blinded fashion by two reviewers. Consensus was reached by discussion. Data extraction and analysis: Predefined data fields was used and data were synthesized narratively, by using the matrix method.Results: 35 articles were included in the review, 30 of them were quantitative studies, two studies were mixed and three were qualitative studies. No intervention studies were found. A total of 5028 patients and 127 relatives were in the research groups. Psychosocial problems were frequent and occurred in more than 50% of the participants at all time points. Time of measurements ranged from three months after SAH and until 20 years thereafter. The most prominent challenges were related to returning to work and resuming valued leisure activities, post-traumatic stress, memory problems, depression, and anxiety. Pain, sleep problems, slowing in speed processing and fatigue were also important problems influencing the psychosocial functioning of patients.Conclusion: Findings underscore an urgent need for responding to the long-lasting psychosocial challenges encountered by SAH and their relatives, for instance, by developing effective assessment methods, follow-up and educational material. Nurses should be prepared to talk to patients and their relatives about psychosocial problems and develop protocols on how they can respond to those challenges. Also, future studies should aim for higher evidence studies, such as (quasi) experimental studies.