„Maður er þarna en samt á hliðarlínunni“

Abstract

Rannsókn þessi fjallar um stöðu og reynslu forsjárlausra foreldra áÍslandi. Hún skiptist í 12 kafla. Í fyrsta lagi er fjallað um fjölskyldurog kenningarlegar umræður um hana. Verður þannig gerð grein fyrirfjölskyldunni sem hugtaki, fræðilegum hugmyndum um fjölskylduna aukfjölskyldustefnu. Í annan stað verður vikið að þróun feðrahlutverksins áÍslandi á 20. öld og í þriðja kafla að þróun forsjár hér á landi. Í fjórðakafla verður rætt um hliðstæðar rannsóknir og fimmti kafli gerir greinfyrir aðferð, markmiðum og framkvæmd rannsóknar þ.m.t.rannsóknarpsurningu. Sjötti kafli birtir helstu niðurstöður rannsóknarþ.e.a.s. sameiginlega reynslu þátttakenda og hvað einkennir hana. Er þaraðallega um að ræða hindranir á umgengni við börn og tvenns konarhindranir í kerfinu. Kaflar 7-10 fjalla um önnur einstök atriðirannsóknarspurningar s.s. raunverulega þátttöku viðmælenda í lífi barna,samskipti þeirra við forsjárforeldrið, upplifun, viðhorf ogframtíðarhugmyndir. Í 11. kafla verður síðan fjallað um hugtakið ParentalAlienation Syndrome (P.A.S.). Að síðustu verður svo samantekt umniðurstöður rannsóknar og umræður.Helstu niðurstöður þessarar rannsóknar eru að sameiginleg reynslaforsjárlausra foreldra einkennist af hindrunum með ýmsum hætti. Í fyrstalagi er um að ræða umgengnishindranir þar sem forsjárforeldrið hindrar eðajafnvel tálmar umgengni um lengri eða skemmri tíma. Í öðru lagi er um aðræða hindranir í kerfinu en með kerfinu er átt við þær stofnanir semviðkomandi hefur átt í samskiptum við vegna barna sinna ásamtlagaumhverfinu. Er þar aðallega um að ræða hindranir í að fá forsjá svo ogúrræðaleysi vegna umgengnisbrota. Flestir þátttakendur hafa tapaðforsjármálum og sumir oftar en einu sinni. Þá hafa þeir ekki haft erindisem erfiði þegar þeir hafa leitað eftir úrlausnum í kerfinu. Kerfið veitirauk þess takmarkaðan rétt til upplýsinga. Raunveruleg þáttaka í lífi barnaer takmörkuð, samskipti við forsjárforeldrið eru stirð og þeir upplifa sigtil hliðar. Kerfið fær algjöra falleinkunn og þeir vilja sjá tafarlausarbreytingar þar á. Við skilnað eða sambúðarslit verður röskun á þátttökuþeirra í lífi barnanna. Staða þeirra er því sú að vera á hliðarlínunniþegar kemur að hlutverki þeirra sem foreldrar.