Allt í rúst. Breytingar á sögninni rústa í tímans rás

Abstract

Í þessari ritgerð er fjallað um sögnina rústa. Skoðuð eru dæmi um notkun sagnarinnar á vefnum Tímarit.is og í ritmálssafni Orðabókar Háskólans (ROH) og athugað hvað um hana stendur í orðabókum. Fyrst er greint frá tíðni sagnarinnar en hún hefur aukist mikið í áranna rás. Þá er greint frá því hvaða merkingu þessi sögn hafði áður fyrr og hver merking hennar er nú. Loks er fjallað um hvernig fallstjórn sagnarinnar hefur breyst í rás tímans og hver sé helsta ástæða þeirrar breytingar; í upphafi stýrði rústa þolfalli en þágufall hefur sótt mjög á. Í ritgerðinni er einnig fjallað um ýmsar breytingar sem orðið hafa á fallstjórn og hlutverki falla í íslensku.Höfundur útbjó tvær stuttar kannanir til að athuga fallstjórnina og viðhorf til hennar. Sú fyrri var lögð fyrir nokkra yfirlesara á RUV en þeir voru spurðir hvort þeir myndu breyta einhverju í þremur tilbúnum setningum með sögninni rústa. Síðari könnunin, sem var eyðufyllingarkönnun, var lögð fyrir 100 Íslendinga á aldrinum 25–92 ára. Í ljós kom að langflestir taka þágufall fram yfir hið hefðbundna þolfall.