Samkeppniseftirlit á Íslandi: Er samræmi í niðurstöðum samkeppnisyfirvalda og dómstóla?

Abstract

Í þessari ritgerð verður m.a. farið yfir upphaf og sögu samkeppniseftirlits á Íslandi. Einnig verður farið yfir markmið og hlutverk Samkeppniseftirlitsins, áfrýjunarnefndar samkeppnismála og skilgreindar helstu samkeppnisreglur sem notaðar eru í dag við að kljást við samkeppnishömlur. Í umfangsmesta og síðari hluta ritgerðarinnar verða bornar saman niðurstöður nokkurra mála sem hafa byrjað hjá Samkeppniseftirlitinu og lokið fyrir dómstólum. Málin sem voru skoðuð eiga það öll sameiginlegt að snúast um brot á 10. gr og/eða 11. gr. samkeppnislaga nr. 44/2005. Í þeim málum hefur áfrýjunarnefnd samkeppnismála og dómstólar ýmist endurskoðað lögmæti ákvarðana og efnislegt mat hjá Samkeppniseftirlitinu og lækkað sektir á þeim grundvelli. Þá hefur verið tekist á um sönnun og sönnunargögn bæði fyrir áfrýjunarnefndinni sem og dómstólum. Slík mál geta verið snúin og erfið viðureignar, sérstaklega vegna þess hve lítill íslenski markaðurinn er. Einnig er oft óvissa um það hvernig markaðir eru skilgreindir og hver hlutdeild fyrirtækja á markaði raunverulega er. Almennt eru gerðar ríkari kröfur til sönnunar vegna brota á samkeppnislögum enda liggja þung viðurlög við slíkum brotum. Í lok ritgerðarinnar verða niðurstöður dregnar saman og leitast við að svara rannsóknarspurningu þessarar ritgerðar sem hljóðar eftirfarandi: Er samræmi í niðurstöðum samkeppnisyfirvalda og dómstóla? Miðað við gefnar forsendur rannsakanda þá er svar við rannsóknarspurningu ritgerðarinnar að í 40% tilvika er fullt samræmi í niðurstöðum samkeppnisyfirvalda og dómstóla.