Viska, viðhorf, vinnubrögð : aukinn starfsþroski með aðferðum samræðufélagsins og þjónandi forystu

Abstract

Margvísleg rök hníga að því að persónuleg viðhorf hafi afar mikið að segja um hvernig fagmennska birtist og hafi einnig mótandi áhrif á starfskenningu og þar með val á vinnubrögðum og starfsaðferðum. Rannsóknir hafa sýnt að slíkar rótgrónar tilhneigingar geti verið áhrifaríkari en sá formlegi lærdómur sem átt hefur sér stað. Því er afar áríðandi að ígrunda þennan þátt hugsunarinnar til að þekking sem aflað er með öðrum og vísindalegri hætti birtist í raun í athöfnum en verði ekki bara orðin tóm. Af þessu leiðir að eitt af mikilvægustu og um leið mest krefjandi hlutverkum leiðtogans er að veita samverkamönnum sínum tækifæri til að ígrunda eigin viðhorf með markvissum hætti. Kenningin sem ég set fram í þessari ritgerð og færi rök fyrir er að hinn þjónandi leiðtogi hafi flest til brunns að bera til að gera honum kleift að nálgst þetta verkefni af umhyggju, alúð og virðingu, sem er slíkri sjálfsíhugun nauðsynleg. Skólastjórnandi sem ræktar með sér eiginleika þjónandi leiðtoga er þannig einkar vel til þess fallinn að leiða kennara sína í hinu viðkvæma ferli sem ígrundun eigin viðhorfa svo sannarlega er. Eins og áður sagði, hefur allmikið verið skrifað um áhrif viðhorfa á vinnubrögð en minna hefur hins vegar farið fyrir tillögum um hvernig hægt er að vinna markvisst að rannsókn á eigin viðhorfum, hjálplegum sem óhjálplegum, sem dæmi; viðhorf til bernskunnar, barna og námstækifæra þeirra. Ég færi rök fyrir því að aðferðir heimspekisamræðu með börnum (P4C) og ekki hvað síst hins rannsakandi samræðufélags (CoPI) geti fyllt í þetta skarð og séu hvað árangursríkastar til að styðja við aukinn þroska og sameiginlega ígrundun í kennarahópi, sé hún leidd af kærleiksríkum leiðtoga. Samræðan stuðlar að agaðri hugsun þátttakenda á jafnræðisgrunni og veitir viðfangsefninu nauðsynlegt utanumhald. Aðferð hins rannsakandi samræðufélags er einnig árangursrík leið að auknum þroska á vaxtarbraut hins þjónandi leiðtoga í slíkri víxlverkan við samkennara. Að lokum set ég fram og flokka sameiginlega þætti hins þjónandi leiðtoga og handleiðara rannsakandi samræðufélags. Þættirnir fléttast saman og byggja hver á öðrum og eru eftirfarandi: 1) Áhugi, fróðleiksfýsn og forvitni; 2) Hlusta af auðmýkt, einlægni og ígrundun; 3) Hugrekki; 4) Umburðarlyndi og virðing fyrir skoðunum annarra; 5) Umhyggja, kærleikur og samkennd; 6) Biðlund, þolinmæði og seigla; 7) Næring, efling, stuðningur og hvatning. Það er von mín að verkið geti vakið áhuga með skólafólki og geti á þann hátt gagnast þeim við að tileinka sér aðferðir samræðunnar og eiginleika hins þjónandi leiðtoga, áleiðis til aukins starfsþroska – skólastarfinu, skólasamfélaginu og ekki síst börnunum okkar til farsældar.

A variety of arguments suggest that personal beliefs have a great deal to do with how professionalism is manifested and also has a modifying influence on practical knowledge and thus the choice of methods and working strategies. Studies have also shown that such beliefs can be more effectual than formal knowledge gained in more scientific way. As a result, one of the most important and at the same time the most challenging roles of the leader is to provide his co-workers with opportunities to ponder their own views in a meaningful manner. The theory I present in this thesis is that the servant leader has the most to bear to enable him to approach this task with concern and respect that is so necessary. A school leader who develops the qualities of servant leader is thus very well suited to lead his teachers through this delicate process. As previously mentioned, much has been written about the impact of beliefs on practical knowledge, but fewer proposals have been made for how to work systematically to change inefficient beliefs, in regard to, for example, childhood, children and their learning opportunities. I argue that the method of Philosophy with Children (P4C), and not the least the method of Community of Philosophical Inquiry (CoPI), present the most effective way to support development and cohesion in a teacher group, led by a charitable facilitator. The dialogue promotes the motivated thinking of participants on a non-discriminatory basis, and gives the subject the necessary framework. The method of CoPI is also a successful method to increase the growth of the servant leader in such interaction with co-teachers. Finally, I present corresponding qualities of the servant leader and the facilitator of the Community of Philosophical Inquiry. The aspects weave together and build on each other and are as follows: 1) Enthusiastic, knowledge seeking and inquisitive; 2) Humble, sincere and reflective listening; 3) Courage; 4) Tolerance and respect for the opinions of others; 5) Caring, tenderness and compassion; 6) Patience and resilience; 7) Nurture, empowerment, support and encouragement. I am hoping this thesis will be of interest to teachers and leaders regarding how the qualities of the servant leader relates to the qualities of the facilitator of the Community of Philosophical Inquiry (COPI) thus helping them to cultivate the method and to grow as teachers and leaders – thus it will be of benefit to the school environment, community and most importantly, our children.